Vượt rào cản ngôn ngữ, đưa thủ tục hành chính về với dân bản vùng biên
Bằng sự thấu hiểu và cách làm sáng tạo, những đoàn viên, thanh niên dân tộc thiểu số ở xã Thanh Nưa (tỉnh Điện Biên) đang giúp người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số vượt rào cản địa lý và ngôn ngữ, thực hiện thủ tục hành chính hiệu quả ngay từ thôn bản.
Thanh Nưa là xã biên giới giáp với nước bạn Lào. Sau sáp nhập từ 5 xã cũ, Thanh Nưa mới có diện tích gần 177km2, với nhiều đồng bào dân tộc cùng sinh sống. Nhiều thôn bản của đồng bào Mông, Khơ Mú phân bố ở địa hình cách trở, sát biên. Đối với nhiều người dân, việc đến trung tâm hành chính để làm giấy tờ trở thành hành trình gian nan.
Anh Nguyễn Anh Sơn – Bí thư Đoàn xã Thanh Nưa, chia sẻ: "Có những bản như Nậm Ty cách trung tâm gần 40 cây số. Bà con đi lại rất vất vả. Chúng tôi đã chứng kiến trường hợp một phụ nữ luống tuổi từ Nậm Ty đạp xe xuống trung tâm, đi đi lại lại mấy lần trong ngày vẫn không làm xong giấy tờ vì thiếu thứ này, quên thứ kia. Sóng điện thoại trên đó cũng phập phù. Từ đó, chúng tôi nghĩ phải có cách làm khác”.
Người dân bản Tâu 1 (xã Thanh Nưa) được đoàn viên hỗ trợ di chuyển tới trung tâm hành chính xã để làm thủ tục từ sáng sớm. Ảnh: NVCC
Cách làm khác anh Sơn nói đến là bên cạnh đội hình tình nguyện cố định hỗ trợ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công của xã, Đoàn xã triển khai đội hình tình nguyện cơ động hỗ trợ “tại chỗ” đặt tại các thôn bản, đặc biệt ở địa bàn giáp biên.
Lực lượng nòng cốt là bí thư chi đoàn, giáo viên, sinh viên về nghỉ hè. Họ chính là người địa phương, thông thạo ngôn ngữ và am hiểu văn hóa của bà con.
Thay vì để người dân tự đi lên xã, đội hình này sẽ trực tại nhà văn hóa thôn. Anh Sơn giải thích: "Chúng tôi nhờ trưởng bản thông báo trên loa. Ai có nhu cầu làm thủ tục thì đến nhà văn hóa trước. Tại đây, các bạn tình nguyện viên sẽ dùng chính tiếng dân tộc của mình để hỏi han, tư vấn, xem giấy tờ họ có những gì, cần bổ sung gì”.
"Phiên dịch viên" bất đắc dĩ
Một trong những “nút thắt” lớn nhất mà các tình nguyện viên “gỡ” là rào cản ngôn ngữ. Nhiều bà con dân tộc thiểu số, nhất là những người lớn tuổi, có thể giao tiếp bằng tiếng phổ thông thông thường, nhưng để tiếp nhận và sử dụng những thuật ngữ hành chính lại thật khó.
Anh Sơn chia sẻ, nhiều trường hợp, các bạn tình nguyện viên trở thành phiên dịch viên, chuyển ngữ các văn bản, yêu cầu từ tiếng phổ thông sang tiếng dân tộc để bà con hiểu cặn kẽ.
“Sau khi kiểm tra đầy đủ, tư vấn cẩn thận, đảm bảo hồ sơ không thiếu sót, chúng tôi mới hướng dẫn hoặc trực tiếp đưa bà con xuống trung tâm xã. Như vậy chỉ đi một lần là xong việc, không mất thời gian, công sức," anh Sơn nói.
Đoàn viên thanh niên hỗ trợ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Thanh Nưa. Ảnh: NVCC
Theo anh Sơn, từ việc hỗ trợ sớm tại chỗ này, đã giúp người dân chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, thông tin cần thiết khi đến trung tâm hành chính, tránh được cảnh quên, thiếu và phải đi lại nhiều lần. Qua đó, giúp việc tiếp nhận, giải quyết hồ sơ ở trung tâm phục vụ hành chính thuận tiện, nhanh gọn hơn.
"Mô hình này không chỉ giúp người dân tiết kiệm thời gian, công sức đi lại mà quan trọng hơn là xóa bỏ tâm lý e ngại, tạo sự gần gũi, tin tưởng giữa người dân và chính quyền", anh Sơn bày tỏ.
Trăn trở giải pháp bền vững lâu dài
Dù hiệu quả, mô hình vẫn đối mặt với thách thức về tính bền vững. Anh Sơn thẳng thắn: “Các tình nguyện viên tham gia hoàn toàn với tinh thần xung kích. Tuy nhiên, sẽ khó khi duy trì lâu dài, bởi liên quan đến công việc, học tập của đoàn viên thanh niên; mà để các bạn ấy túc trực thì không có kinh phí”.
Tại cuộc họp với địa phương mới đây, Đoàn xã Thanh Nưa đề xuất giải pháp căn cơ hơn. "Chúng tôi đã đề xuất với lãnh đạo xã nghiên cứu việc lắp đặt các bộ máy vi tính có kết nối internet tại nhà văn hóa của các thôn, hoặc cụm thôn. Sau đó, sẽ tập huấn cho chính các cán bộ ở cơ sở như trưởng bản, trưởng ban công tác mặt trận để họ có thể trực tiếp tra cứu và hướng dẫn cho người dân ngay tại chỗ. Như vậy sẽ hiệu quả và bền vững hơn rất nhiều", anh Sơn trăn trở.
Bên cạnh việc hỗ trợ đồng hành vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tuổi trẻ Thanh Nưa hiện còn tích cực triển khai nhiều hoạt động nội dung Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè 2025. Trong đó, có việc phối hợp xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ khó khăn; tổ chức hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, thắp nến tri ân, chuẩn bị cho năm học mới
Anh Mùa Chiến Thắng – Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Điện Biên cho biết: Tỉnh Đoàn đã chỉ đạo hai tổ chức Đoàn trực thuộc là Đoàn trường CĐ Sư phạm và Đoàn trường CĐ Kinh tế Kỹ thuật Điện Biên thành lập thêm các đội hình sinh viên tình nguyện hỗ trợ tại Trung tâm phục vụ hành chính công tại các xã biên giới là xã Thanh Nưa, xã Si Pa Phìn, xã Sam Mứn.
“Chúng tôi cũng tiếp tục hỗ trợ, huy động đoàn viên là người dân tộc thiểu số sử dụng song ngữ, vừa nói tiếng phổ thông vừa nói tiếng đồng bào, để tuyên truyền và kết nối, hỗ trợ người dân tiếp cận, sử dụng các thủ tục hành chính theo quy định, các dịch vụ công trực tuyến. Ngoài ra, chúng tôi cũng vẫn tiếp tục duy trì các đội thanh niên tình nguyện sử dụng xe máy và túc trực tại các điểm dịch vụ công để hỗ trợ những người dân”, anh Thắng nói.
Anh Thắng cho biết thêm, tổ chức Đoàn cơ sở tiếp tục phối hợp với những người có uy tín tại địa phương đến các gia đình ở vùng sâu vùng xa tuyên truyền cho người dân biết được việc thay đổi địa chỉ của các trung tâm dịch vụ hành chính công tại các xã khi mà các xã sáp nhập.
Tình nguyện viên dân tộc thiểu số sử dụng song ngữ hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công; sử dụng xe máy cá nhân đưa đón người già, người yếu thế đến trung tâm phục vụ hành chính công... của tuổi trẻ Điện Biên là một trong số những cách làm hay được T.Ư Đoàn ghi nhận tại Hội nghị giao ban các tỉnh, thành Đoàn, Đoàn trực thuộc về việc triển khai đội hình thanh niên tình nguyện hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
