Xã Ngọc Trạo bứt phá bền vững từ giảm nghèo đa chiều

Một góc xã Ngọc Trạo nhìn từ trên cao.

Phát huy nội lực, hình thành sinh kế bền vững

Xã Ngọc Trạo được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 xã của huyện Thạch Thành cũ, gồm: Thành Long, Thành Tâm, Thành An và Ngọc Trạo. Xã có diện tích tự nhiên gần 79,62 km2, cách trung tâm tỉnh Thanh Hóa khoảng 50 km. Toàn xã có 26 thôn với 5.171 hộ, 23.265 nhân khẩu; trong đó, đồng bào dân tộc Mường có 16.183 người, chiếm 69,6%.

Trước đây, do chưa ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nên hiệu quả kinh tế chưa cao, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao. Nhiều hộ gia đình rơi vào tình trạng thiếu hụt đa chiều như: thiếu sinh kế, thiếu kiến thức khoa học, thiếu tiếp cận thông tin và các dịch vụ xã hội cơ bản.

Sau 5 năm triển khai quyết liệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, diện mạo xã Ngọc Trạo đã có nhiều đổi thay rõ nét. Nhiều mô hình kinh tế hiệu quả được hình thành; người dân được tiếp cận khoa học - kỹ thuật, hỗ trợ vốn và từng bước thay đổi tư duy sản xuất. Nhờ đó, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao.

Tại thôn Vạn Bảo, đúng thời điểm vườn ổi bước vào vụ thu hoạch, nhiều thương lái đã đến tận vườn của gia đình bà Trịnh Thị Hồng để thu mua, cung cấp cho thị trường.

Bà Trịnh Thị Hồng phấn khởi cho biết: “Thổ nhưỡng của xã Ngọc Trạo rất phù hợp cho cây ổi phát triển. Tuy nhiên, trước đây gia đình tôi chưa chú trọng áp dụng kỹ thuật nên năng suất, sản lượng chưa cao. Sau khi được tham gia các lớp tập huấn về trồng cây ăn quả an toàn do Hội Nông dân xã tổ chức, tôi mạnh dạn áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, từ khâu chọn giống, bón phân, cắt tỉa cành đến tưới nước, kích hoa và bọc quả. Nhờ đó, vườn ổi phát triển tốt, sai quả, mẫu mã đẹp, vị ngọt đậm. Vào chính vụ, mỗi ngày, gia đình thu hoạch từ 3 - 5 tạ ổi thương phẩm. Với giá bán tại vườn từ 20 - 25 nghìn đồng/kg, sau khi trừ chi phí, 1 ha ổi cho thu nhập từ 180 - 200 triệu đồng”.

Vườn ổi của gia đình bà Trịnh Thị Hồng, thôn Vạn Bảo.

Năm 2023, sau khi tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng trọt, anh Bùi Văn Tú, thôn Thạch Cừ đã tìm hiểu và mạnh dạn đầu tư nuôi dúi mốc. Sau khi tìm hiểu mô hình nuôi dúi mốc tại nhiều địa phương, nhận thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt, anh Tú quyết định đầu tư 500 triệu đồng xây dựng chuồng trại, đưa vào sử dụng nhiều máy móc, thiết bị hiện đại như: điều hòa, máy sưởi, máy đo độ ẩm, máy hút ẩm, máy hút mùi... để nuôi dúi theo quy mô lớn; đồng thời đưa thêm dúi má đào vào chăn nuôi.

Chuồng trại được thiết kế theo tiêu chuẩn sinh học, đảm bảo nhiệt độ từ 22 - 28°C, độ ẩm ổn định 60 - 70%, hạn chế mùi và mầm bệnh. Ngoài ra, gia đình còn tận dụng diện tích đất đồi trồng tre, mía, ngô làm thức ăn cho dúi. Do nắm vững kỹ thuật, dúi thương phẩm được nhiều nhà hàng trong và ngoài tỉnh đặt mua với số lượng lớn. Đến nay, mô hình nuôi dúi của gia đình anh Bùi Văn Tú đã trở thành điểm sáng trong phong trào vươn lên thoát nghèo tại địa phương.

Anh Bùi Văn Tú cho biết: “Nhờ áp dụng kỹ thuật mới, đàn dúi sinh trưởng nhanh, tỷ lệ sinh sản cao, hầu như không bị bệnh. Từ vài cặp ban đầu, đến nay gia đình tôi đã có 130 dúi bố mẹ và hơn 200 dúi con. Mỗi năm, thu lãi gần 500 triệu đồng. Từ một hộ nghèo, nay gia đình tôi đã thoát nghèo, vươn lên trở thành hộ có kinh tế khá của xã”.

Nuôi dúi giúp gia đình anh Bùi Văn Tú, thôn Thạch Cừ thoát nghèo.

Ông Bùi Văn Thuần, Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Trạo cho biết: “Những hộ làm kinh tế giỏi như: gia đình bà Trịnh Thị Hồng hay anh Bùi Văn Tú ngày càng xuất hiện nhiều trên địa bàn. Với tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, họ đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương”.

Diện mạo mới từ chương trình giảm nghèo đa chiều

Ngọc Trạo là xã miền núi còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo cao; kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ khiến công tác giảm nghèo từng được xem là “bài toán khó”. Từ năm 2021, xã Ngọc Trạo đã triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo đa chiều bền vững.

Theo đó, cấp ủy Đảng, chính quyền xã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ các dự án, tiểu dự án thuộc chương trình. UBND xã xây dựng kế hoạch giảm nghèo cụ thể, giao chỉ tiêu giảm nghèo và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản đến từng thôn; phân công nhiệm vụ rõ ràng cho các ban, ngành, đoàn thể tổ chức thực hiện.

Với phương châm “trao cần câu, không trao con cá”, các dự án hỗ trợ giảm nghèo được triển khai theo hướng đa dạng hóa sinh kế, phù hợp với điều kiện địa phương như: nuôi dê, nuôi dúi, nuôi ong, trồng ổi... Đồng thời, xã chú trọng mở các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi; hướng dẫn Nhân dân ứng dụng chuyển đổi số, xây dựng chuỗi sản phẩm nhỏ nhưng tiêu thụ ổn định. Công tác truyền thông giảm nghèo về thông tin cũng được quan tâm đẩy mạnh. Nhờ đó, người dân đã chủ động ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, từng bước xây dựng thương hiệu, đưa nông sản địa phương vươn ra thị trường trong và ngoài tỉnh.

Cán bộ xã Ngọc Trạo hướng dẫn người dân ứng dụng công nghệ trong tiêu thụ sản phẩm.

Tính đến tháng 12/2025, xã Ngọc Trạo đã tích tụ được 765 ha sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, trong đó có 260 ha ứng dụng công nghệ cao. Toàn xã hình thành vùng cây ăn quả tập trung với diện tích 389,9 ha, gồm: 161,22 ha ổi; 117,4 ha dứa; 27,1 ha thanh long và một số diện tích cam, bưởi, mít...

Xã có 2 sản phẩm đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh gồm: Ổi lê Thành Tâm của HTX Ổi Thành Tâm và mật ong của HTX Nuôi ong mật Ngọc Tiến. Chăn nuôi gia súc, gia cầm, con đặc sản phát triển theo hướng trang trại, gia trại; hiện toàn xã có 13 trang trại và gia trại quy mô lớn.

Cùng với đó, công tác giáo dục nghề nghiệp, giải quyết việc làm được quan tâm. Hàng trăm lao động được tư vấn, định hướng học nghề, kết nối việc làm với doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đến tháng 12/2025, xã có 38 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp hoạt động hiệu quả, tạo việc làm thường xuyên cho hơn 1 nghìn lao động.

Xã Ngọc Trạo - vùng quê miền núi đang khởi sắc

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, công tác giảm nghèo của xã đạt nhiều kết quả tích cực. Giai đoạn 2021-2025, số hộ nghèo của xã giảm từ 236 hộ (tỷ lệ 4,66%) năm 2021 xuống còn 100 hộ (tỷ lệ 2,07%) năm 2024; hộ cận nghèo giảm từ 310 hộ (6,1%) xuống còn 158 hộ (tỷ lệ 3,27%).

Năm 2025, toàn xã còn 34 hộ nghèo, giảm 66 hộ so với đầu năm, vượt chỉ tiêu tỉnh giao 0,14%; số hộ cận nghèo còn 176 hộ, chiếm 3,47%.

Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế luôn duy trì ở mức 95%, cho thấy nhận thức về chăm sóc sức khỏe, tiếp cận dịch vụ y tế ngày càng được nâng cao.

Trong lĩnh vực văn hóa - thông tin, xã đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước; triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”. Tỷ lệ hồ sơ thủ tục hành chính xử lý trực tuyến năm 2025 đạt 96,18%, vượt 137,4% kế hoạch tỉnh giao.

Năm 2025, xã Ngọc Trạo có 4.408/4.968 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa (tỷ lệ 88,7%); 23/26 thôn đạt danh hiệu khu dân cư văn hóa (tỷ lệ 88,5%), vượt chỉ tiêu tỉnh giao.

Xã Ngọc Trạo trở thành miền quê đáng sống

Đi trên những tuyến đường bê tông sạch đẹp, ngắm nhìn những mái nhà khang trang, những vườn cây trĩu quả, có thể cảm nhận rõ sự đổi thay ở vùng quê này - thành quả từ nỗ lực bền bỉ trong hành trình giảm nghèo đa chiều.

Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Trạo Bùi Văn Thuần khẳng định: “Việc triển khai chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo đa chiều đã giúp người dân tiếp cận tốt hơn kiến thức khoa học và các dịch vụ xã hội. Đây là nền tảng quan trọng để Ngọc Trạo phát triển bền vững trong thời gian tới”.

Rời Ngọc Trạo khi chiều buông, ánh đèn từ những nếp nhà ven đường mang lại cảm giác đủ đầy, ấm áp. Ngọc Trạo hôm nay hiện lên như một miền quê miền núi đang vươn mình phát triển, tràn đầy niềm tin vào tương lai tươi sáng.

Tường Vân - Huyền Trang - Ngọc Yến