Xôi xoài – món ăn mùa hè được yêu thích ở Thái Lan

Xôi xoài trông rất đơn giản. Vài lát xoài chín ngọt đặt cạnh phần xôi phủ nước cốt dừa, rắc lên ít đậu xanh bóc vỏ. Nếu được chế biến đúng thì món ăn sẽ đạt sự cân bằng hoàn hảo giữa hương vị với ngoại quan.

Xôi xoài trông rất đơn giản - Ảnh: CNN/Pongpat Patumsuwon

Trong số người làm xôi xoài xuất sắc phải kể đến cụ Varee Jeensuwan (63 tuổi). Quán Mae Varee của bà nằm trong khu Thonglor đông đúc tại trung tâm Bangkok tồn tại từ năm 1981 đến nay.

Cụ Jeensuwan chia sẻ: “Món tráng miệng ngon nhất vào mùa hè ở Thái Lan chắc chắn là xôi xoài. Tháng 3 đến tháng 5 là thời điểm tuyệt vời nhất để thưởng thức. Xoài nhiều, rẻ mà lại ngọt tự nhiên. Xôi thì thơm do độ tươi của nó”.

Nam Dok Mai là giống xoài phổ biến nhất cho món này vì chúng mềm mịn và ngọt. Theo cụ Jeensuwan, Nam Dok Mai ngon nhất nằm ở huyện Bangkhla thuộc tỉnh Chacheonseo.

Lựa chọn phổ biến khác là Oak Rong đến từ huyện Damnoen Saduak thuộc tỉnh Ratchaburi. Cụ Jeensuwan cho biết: “Rất khó tìm, chỉ có một ít vào tháng 1 và nhiều hơn trong hai tháng 3 - 4. Oak Rong chỉ nổi tiếng với người Thái, hầu hết người nước ngoài chẳng biết đến chúng. Họ biết đến Nam Dok Mai”.

Các nguyên liệu khác ngoài xoài cũng quan trọng không kém. Mae Varee dùng gạo nếp được chọn lọc kỹ từ tỉnh Chiang Rai, dừa từ tỉnh Suratthani có hương vị đậm đà bổ sung cho gạo nếp. Đậu xanh bóc vỏ được nướng chứ không phải chiên để đạt độ giòn nhẹ. Ngay cả muối thêm vào nước cốt dừa cũng phải đặt mua từ tỉnh Samut Sakorn. Quán phục vụ cả người Thái lẫn du khách nước ngoài.

Quán Mae Varee nổi tiếng - Ảnh: Lauren DeCicca/Getty Images

Khi nói về tình yêu mà người Thái dành cho món ăn này, không thể không nhắc đến nữ ca sĩ nhạc rap trẻ tuổi nổi tiếng Milli (tên thật Danupha Khanatheerakul). Trong lần biểu diễn tại lễ hội âm nhạc Coachella ở bang California của Mỹ năm 2022, cô kết thúc phần trình diễn bằng cách thưởng thức một bát xôi xoài.

Hành động trên lập tức khơi dậy cơn thèm món xôi xoài trên khắp Thái Lan. Hình ảnh trên mạng xã hội và trang tin tức cho thấy nhiều quán xôi xoài nổi tiếng tràn ngập đơn hàng – bằng chứng là hàng dài tài xế giao hàng chờ bên ngoài.

Trong số quán hưởng lợi từ “hiệu ứng Milli” có K Panich (tồn tại từ năm 1932 đến nay) cách Cung điện Hoàng gia Thái Lan 15 phút đi bộ. Quán nhận được giải thưởng Bib Gourmand của Michelin hàng năm kể từ năm 2019. Người quản lý Khun Nan cho biết bí quyết để quán tồn tại lâu dài là cam kết dùng nguyên liệu hàng đầu trong nước. Không chỉ xôi xoài, K Panich còn bán cả xoài nguyên quả chưa cắt.

Xôi xoài có thể là món ăn đường phố quen thuộc, cũng có thể xuất hiện trong thực đơn nhà hàng cao cấp với vô vàn biến tấu. Chẳng hạn nhà hàng R-Haan ở Bangkok (đạt 2 sao Michelin) phục vụ món Home Sweet Home tươi mát - một món parfait xoài ba loại ăn kèm xôi, kem dừa.

Theo đầu bếp R-Haan Chumpol Jangprai, có bằng chứng cho thấy xôi xoài đã có từ cuối thời kỳ Ayutthaya của Thái Lan (1351 - 1767): “Vài công thức nấu ăn từ thời Vua Rama V (1868 - 1910) trị vì đề cập đến khao niew moon tức gạo nếp hấp với nước cốt dừa ngọt, dùng kèm nhiều loại trái cây khác nhau kể cả xoài. Xoài mặc dù không phải trái cây bản địa nhưng được trồng tại Thái Lan từ lâu nên đã trở thành “bạn đồng hành” của xôi ngọt”.

Cẩm Bình