Bộ trưởng Bộ Tài chính: Làm vất vả nhưng tiền lương thấp không bao giờ có được người tài

Chiều 29/11, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nước tại doanh nghiệp.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nêu thực tế doanh nghiệp nhà nước nắm giữ vốn tài sản nhưng hoạt động kém hiệu quả và thua tư nhân. Nguyên nhân là hoạt động quản lý hiện nay chặt chẽ, trói buộc, tiền bị thất thoát nhưng không kịp thời được phát hiện, hoặc khi phát hiện cũng không rõ trách nhiệm cá nhân.

Để xác định trách nhiệm cá nhân tiền vốn doanh nghiệp thất thoát, theo đại biểu, cần quy trách nhiệm cho một người. Cá nhân này có vai trò chịu trách nhiệm về bảo toàn và phát triển vốn, giao kế hoạch cho doanh nghiệp còn để doanh nghiệp thực hiện kế hoạch và tổ chức thực hiện, đánh giá và phân loại doanh nghiệp.

Cũng theo ông Cường, cơ chế hiện nay về lợi nhuận chưa khuyến khích doanh nghiệp, nên việc phân phối lợi nhuận phải để thực hiện kế hoạch được giao, còn lại phân phối cho người lao động để hưởng theo thành quả làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Góp ý dự thảo luật, đại biểu Triệu Quang Huy (Lạng Sơn) đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét tại Điều 40 về cơ quan đại diện vốn chủ sở hữu, đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm một khoản quy định về doanh nghiệp có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Theo đó, cần tách bạch được chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước với chức năng quản lý nhà nước của các Bộ quản lý ngành và địa phương, qua đó giảm thiểu được các quy trình, thủ tục phức tạp, rút ngắn được thời gian xử lý công việc nhằm tranh thủ các cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Công tác quản trị doanh nghiệp và tái cơ cấu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp được thực hiện một cách chuyên nghiệp giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp cũng như hiệu quả quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn có cơ chế và nguồn lực để sẵn sàng đầu tư tăng vốn giúp cho việc tái cơ cấu doanh nghiệp hiệu quả. Doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn có ưu thế hơn mô hình cơ quan hành chính nhà nước trong việc thu hút các chuyên gia có trình độ chuyên môn về đầu tư và quản trị doanh nghiệp thông qua chế độ lương, đãi ngộ phù hợp để thu hút, giữ chân người tài. Việc giám sát, đánh giá về kết quả hoạt động đối với mô hình doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn là hoàn toàn khả thi.

“Doanh nghiệp có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước tại doanh nghiệp thuộc một trong các loại hình cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước có cơ chế hoạt động riêng đặc thù, chi tiết chức năng, nhiệm vụ và hoạt động của loại hình doanh nghiệp này sẽ do Chính phủ quy định”, đại biểu Triệu Quang Huy đề nghị.

Giải trình thêm tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc tách bạch chức năng quản lý nhà nước với chức năng đầu tư vốn và hoạt động quản trị, điều hành của các doanh nghiệp, đảm bảo các doanh nghiệp hoạt động theo đúng nguyên tắc thị trường. Đây là những nội dung căn bản, xuyên suốt và đổi mới toàn diện trong phương thức xây dựng luật lần này.

Nội dung phân phối lợi nhuận sau thuế cũng là điểm được quan tâm của dự thảo luật. Bộ trưởng nhấn mạnh, về nguyên tắc theo quy định pháp luật thì đây là sở hữu của các chủ sở hữu vốn, là phần để chia cổ tức, không phải là của doanh nghiệp. Do đó, khi quy định để lại tối đa 50 %, có nghĩa là nhà nước ấn định tỷ lệ này khi nhà nước góp vốn vào doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng, không nên để tỷ lệ này cao quá vì sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của các cổ đông khác. Trong khi đề cao vai trò bình đẳng trong doanh nghiệp không nên ấn định tỷ lệ lợi nhuận để lại ở mức cao.

Trong các quy định về quản lý vốn nhà nước, Bộ trưởng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của người đại diện vốn tại doanh nghiệp. Theo Bộ trưởng, đây là người có vai trò quyết định đến hiệu quả hoạt động kinh doanh, việc bảo toàn, phát triển vốn tại doanh nghiệp, đặc biệt là ở những doanh nghiệp mà nhà nước có vốn từ 50% trở lên thì đây sẽ là người lãnh đạo doanh nghiệp.

Do đó, người đại diện vốn sẽ là người quyết định việc doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả hay không. Đồng tình với ý kiến đại biểu Hoàng Văn Cường đã phát biểu trước đó, Bộ trưởng nêu rõ phải có cơ chế quản lý, đánh giá gắn với chế độ đãi ngộ, cũng như công cụ phù hợp cho vai trò này.

“Chúng ta đưa ra cơ chế đánh giá rất khắt khe, người ta vất vả nhưng tiền lương, tiền thưởng lại theo barem, theo thang bậc thì không bao giờ có được người tài, và có người tài người ta cũng không bao giờ làm hết trách nhiệm của mình”, Bộ trưởng phân tích.

Bộ trưởng đặt vấn đề: "Một doanh nghiệp cùng ngành nghề, tại sao ở ngoài người ta trả gấp khoảng 50 đến 100 lần, còn 5-10 lần là phổ biến, còn người đại diện vốn của chúng ta thì lại rất thấp, rõ ràng như thế không được".Cùng với đó, theo lãnh đạo Bộ Tài chính, việc quản lý, đánh giá hiệu quả phải rất khách quan, minh bạch như ý kiến các đại biểu đã nêu. Doanh nghiệp phải làm ăn hiệu quả, các chỉ tiêu, mức thưởng, phạt, thậm chí mức nào bị sa thải cũng phải đặt ra rất rõ ràng.

“Người ta phải có đầy đủ thẩm quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo. Doanh nghiệp tư nhân ở ngoài như thế nào, doanh nghiệp nhà nước chúng ta áp dụng những cơ chế như thế thì tự khắc nó khác”, tân Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ.

Vì vậy, Bộ trưởng bày tỏ đồng tình với các ý kiến đại biểu rằng vấn đề này cần phải được làm công khai, minh bạch, phải có cơ chế cho doanh nghiệp nhà nước như doanh nghiệp tư nhân.

An Nhiên