Đẩy nhanh giải phóng mặt bằng để triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Theo Nghị quyết số 172 của Quốc hội, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh), đi qua 20 tỉnh, thành phố (sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số địa phương còn lại là 15). Quy mô dự án gồm 23 ga, trong đó có 5 ga hàng hóa. Nhu cầu sử dụng đất sơ bộ khoảng 10.827 ha. Dự kiến khoảng 120.836 hộ dân phải tái định cư.

Tính đến ngày 12/6/2025, UBND các tỉnh, thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị phụ trách giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, mới có 1/20 địa phương (Ninh Bình) lập Ban Chỉ đạo giải phóng mặt bằng; 5/20 địa phương (Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và Ninh Bình) hoàn thành rà soát sơ bộ nhu cầu tái định cư; 1/20 địa phương (thành phố Huế) lập kế hoạch triển khai.

Bộ Xây dựng kiến nghị các địa phương tập trung rà soát, điều chỉnh quy hoạch đô thị - nông thôn, kế hoạch sử dụng đất, xác định vị trí và lập dự án xây dựng khu tái định cư...Theo kế hoạch, các địa phương được yêu cầu hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư cơ bản trước tháng 12/2026 để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chủ trì thực hiện tiểu dự án di dời các công trình điện từ 110kV trở lên, hoàn thành trước tháng 12/2026.

Ảnh minh họa: KT

Tại cuộc họp, các địa phương đã báo cáo tiến độ chuẩn bị và kiến nghị tháo gỡ hàng loạt vướng mắc nhằm đẩy nhanh quá trình giải phóng mặt bằng và tái định cư. Lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Xây dựng và đơn vị tư vấn làm việc cụ thể để xác định hướng tuyến chính thức, tránh các khu dân cư mới tái định cư và di tích lịch sử; kiến nghị áp dụng cơ chế bồi thường theo quy định địa phương và được Trung ương hỗ trợ vốn.

Trao đổi về những vấn đề đặt ra trong công tác giải phóng mặt bằng tại địa phương, lãnh đạo các bộ, ngành thống nhất cho rằng, tái định cư phải đi trước một bước để đảm bảo an sinh cho người dân và tiến độ dự án. Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với Bộ Tài chính tổng hợp nhu cầu vốn từ các địa phương để bố trí vốn ngân sách Trung ương phù hợp. Trường hợp địa phương có khả năng cân đối vốn, có thể sử dụng nguồn lực địa phương kết hợp vốn Trung ương. Với những địa phương khó khăn, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Thủ tướng để trình Quốc hội xem xét bổ sung.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Xây dựng làm việc trực tiếp với từng địa phương để rà soát thực địa, đặc biệt lưu ý những tuyến đi qua vùng lõi rừng tự nhiên, di sản văn hóa, khu vực quốc phòng - an ninh hay vùng có dân cư đông đúc. Dù mới ở bước xác định hướng tuyến trên bản đồ, các địa phương phải chủ động nắm bắt nhu cầu, xác định chính xác diện tích đất, phương án tái định cư, cải táng để lập phương án cụ thể.

Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tư pháp để sớm hoàn thiện Nghị quyết của Chính phủ, tháo gỡ vướng mắc về quy hoạch phát sinh sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh. Về nguồn lực tài chính, Phó Thủ tướng khẳng định, dự án giải phóng mặt bằng và tái định cư phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một dự án độc lập, sử dụng ngân sách Trung ương. Bộ Tài chính phải có hướng dẫn cụ thể, gửi 15 tỉnh, thành phố có liên quan để triển khai.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng nêu rõ, toàn bộ trách nhiệm tổ chức thực hiện phải giao cho cấp tỉnh, với sự tham gia trực tiếp của các sở, ngành. Mỗi tỉnh phải thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và tổ giúp việc, trực tiếp điều hành triển khai dự án. Trong quá trình thực hiện, tỉnh có thể phân cấp cho xã làm việc cụ thể, nhưng phải chịu trách nhiệm trước Trung ương.

Phương Thoa/VOV1