Hướng dẫn cụ thể nguồn lực tài chính giải phóng mặt bằng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp. Ảnh: CP

Đã bàn giao hồ sơ cho 20 địa phương để triển khai giải phóng mặt bằng

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, theo Nghị quyết số 172/2024/QH15 của Quốc hội, Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP. Hồ Chí MInh), đi qua 20 tỉnh, thành phố. Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số địa phương còn lại là 15.

Quy mô dự án gồm 23 ga, trong đó có 5 ga hàng hóa. Nhu cầu sử dụng đất sơ bộ khoảng 10.827 ha. Dự kiến khoảng 120.836 hộ dân phải tái định cư.

Theo Nghị quyết 106/NQ-CP Kế hoạch triển khai chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Chính phủ giao Bộ Xây dựng rà soát, bàn giao hồ sơ thiết kế sơ bộ và ranh giới GPMB để địa phương xây dựng kế hoạch, triển khai tái định cư và công tác bồi thường. Tính đến nay, Bộ đã bàn giao hồ sơ cho 20 địa phương.

Các địa phương nơi dự án đi qua phải khẩn trương lập kế hoạch chi tiết, chủ động ứng vốn ngân sách địa phương để thực hiện công tác GPMB, lập Ban chỉ đạo GPMB trước ngày 01/7/2025.

Tính đến ngày 12/6/2025, UBND các tỉnh, thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị phụ trách GPMB. Tuy nhiên, mới có 1/20 địa phương (Ninh Bình) lập Ban chỉ đạo GPMB; 5/20 địa phương (Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và Ninh Bình) hoàn thành rà soát sơ bộ nhu cầu tái định cư; 1/20 địa phương (TP. Huế) lập kế hoạch triển khai.

Bộ Xây dựng kiến nghị các địa phương tập trung rà soát, điều chỉnh quy hoạch đô thị - nông thôn, kế hoạch sử dụng đất, xác định vị trí và lập dự án xây dựng khu tái định cư…

Theo kế hoạch, các địa phương được yêu cầu hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư cơ bản trước tháng 12/2026 để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chủ trì thực hiện tiểu dự án di dời các công trình điện từ 110 kV trở lên, hoàn thành trước tháng 12/2026.

Tại cuộc họp, các địa phương đã báo cáo tiến độ chuẩn bị và kiến nghị tháo gỡ hàng loạt vướng mắc nhằm đẩy nhanh quá trình GPMB và tái định cư…

Trao đổi về những vấn đề đặt ra trong công tác GPMB tại địa phương, lãnh đạo các bộ, ngành thống nhất cho rằng, tái định cư phải đi trước một bước để bảo đảm an sinh cho người dân và tiến độ dự án.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ghi nhận các ý kiến đóng góp và nhấn mạnh tinh thần chủ động, phân cấp cho các địa phương là hoàn toàn đúng theo luật và Nghị quyết 172 của Quốc hội. Mỗi địa phương phải thành lập Ban chỉ đạo, chuẩn bị kỹ phương án tái định cư, rà soát lại quy hoạch, xác định quỹ đất, vị trí và lập dự án cụ thể.

Các địa phương tham dự trực tuyến tại các điểm cầu. Ảnh: CP

Mỗi tỉnh phải thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và tổ giúp việc

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Xây dựng làm việc trực tiếp với từng địa phương để rà soát thực địa, đặc biệt lưu ý những tuyến đi qua vùng lõi rừng tự nhiên, di sản văn hóa, khu vực quốc phòng - an ninh hay vùng có dân cư đông đúc. Dù mới ở bước xác định hướng tuyến trên bản đồ, các địa phương phải chủ động nắm bắt nhu cầu, xác định chính xác diện tích đất, phương án tái định cư, để lập phương án cụ thể.

Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tư pháp để sớm hoàn thiện Nghị quyết của Chính phủ, tháo gỡ vướng mắc về quy hoạch phát sinh sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý, cùng với việc Chính phủ thực hiện điều chỉnh quy hoạch tổng thể, các địa phương phải đồng thời tiến hành điều chỉnh quy hoạch tỉnh, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết quanh các nhà ga nhằm tối ưu hóa kết nối giao thông, thương mại, dịch vụ, tạo không gian phát triển đô thị hiện đại, đa tầng, tích hợp.

Về nguồn lực tài chính, Phó Thủ tướng khẳng định, dự án GPMB và tái định cư phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một dự án độc lập, sử dụng ngân sách Trung ương. Bộ Tài chính phải có hướng dẫn cụ thể, gửi 15 tỉnh, thành phố có liên quan để triển khai.

Trong bối cảnh chưa hoàn chỉnh hồ sơ chi tiết, các địa phương được phép tạm thời gửi đề xuất phần tái định cư trước để được cấp vốn, đồng thời chủ động ứng vốn triển khai. Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng phối hợp chặt chẽ, tiếp nhận đề xuất từ các địa phương, không để xảy ra tình trạng "đùn đẩy trách nhiệm" giữa các bộ.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng nêu rõ, toàn bộ trách nhiệm tổ chức thực hiện phải giao cho cấp tỉnh, với sự tham gia trực tiếp của các sở, ngành. Mỗi tỉnh phải thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và tổ giúp việc, trực tiếp điều hành triển khai dự án. Trong quá trình thực hiện, tỉnh có thể phân cấp cho xã làm việc cụ thể, nhưng phải chịu trách nhiệm trước Trung ương.

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ được giao; đặc biệt là hoàn thiện hồ sơ, chuẩn bị đủ điều kiện để khởi động, khởi công, động thổ một số hạng mục, công trình thuộc dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam./.

HỒNG NHUNG