Dư luận quốc tế: Việt Nam đang bắt đầu một kỷ nguyên mới

Theo đánh giá của The Diplomat, đây là “cuộc cải cách hành chính sâu rộng nhất trong lịch sử Việt Nam hiện đại”. Ảnh: Hoàng Linh

Trong bối cảnh nhiều nước khu vực loay hoay với chính phủ cồng kềnh và chồng chéo quyền lực địa phương, việc Việt Nam mạnh mẽ cắt giảm hơn 80.000 biên chế công ngay lập tức đã gây chú ý.

AFP gọi đây là một “nỗ lực tinh gọn chính quyền đầy quyết đoán” - vừa nhằm tiết kiệm chi phí lương bổng, vừa giảm phân tán trong hệ thống ra quyết định vốn đã bị đánh giá là thiếu hiệu quả trong quản lý vùng và phân bổ ngân sách.

Không ít ý kiến quốc tế tỏ ra ngưỡng mộ mức độ quyết liệt, dứt khoát - điều hiếm thấy trong các cải cách hành chính tương tự tại châu Á.

The Star (Malaysia) và Newsweek (Mỹ) đều có bản tin, bày tỏ tin tưởng đây sẽ là bước đi hợp lý để tối ưu ngân sách, nâng cao chất lượng phân bổ nguồn lực.

Sebastian Strangio, cây viết kỳ cựu của The Diplomat, cho rằng Việt Nam đang lựa chọn “một con đường không dễ đi”, đó là từ bỏ cấp huyện để xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh - xã), đồng thời gom các tỉnh nhỏ thành cụm đô thị - công nghiệp có quy mô kinh tế lớn hơn. Về mặt kỹ thuật, đó là một bước tiến hợp lý nếu Việt Nam muốn tăng năng suất quản trị, thu hút vốn FDI và phát triển hệ thống logistics - công nghệ cao - nông nghiệp vùng biên.

Từ góc độ đầu tư, tín hiệu sáp nhập lại tỏ ra hấp dẫn. Marco Förster, Phó Giám đốc Dezan Shira & Associates tại Việt Nam, nhận định trên LinkedIn rằng, mô hình mới sẽ giúp cải thiện tốc độ cấp phép, tối ưu quy hoạch vùng và tạo ra những trung tâm công nghiệp có tầm quốc tế thay vì chia cắt nhỏ lẻ.

Tương tự, đại diện Phòng Thương mại Australia tại Việt Nam (AusCham) cũng đánh giá đây là một thay đổi tích cực cho môi trường đầu tư: “Khi các địa phương được hợp nhất với ngân sách mạnh hơn, hạ tầng tập trung và chính sách thống nhất, nhà đầu tư sẽ tiết kiệm rất nhiều thời gian và rủi ro hành chính".

Theo Freshfields, cải cách hành chính với tổ chức lại 34 tỉnh, thành và bỏ cấp huyện là bước quan trọng để giảm tầng nấc quản trị, nâng cao hiệu quả và minh bạch, tạo nền tảng pháp lý rõ ràng cho các dự án hạ tầng lớn.

Đồng quan điểm trên, ông Thomas Rooney, Phó Giám đốc Bộ phận Tư vấn công nghiệp của Savills Hà Nội cho biết, việc sáp nhập tỉnh, thành là một cơ hội quan trọng để phát triển mô hình đô thị - công nghiệp tích hợp, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản công nghiệp.

Chuyên gia này cũng chỉ ra, sau sáp nhập, các tỉnh có diện tích lớn hơn có thể phân vùng rõ ràng hơn, từ đó phát triển các khu công nghiệp chuyên biệt, như khu công nghiệp hỗ trợ hoặc khu công nghiệp chuyên cung cấp linh kiện, phụ tùng cho ngành sản xuất.

Ở khía cạnh khác, Công ty luật quốc tế Tilleke & Gibbins đưa ra cảnh báo, những thay đổi quy mô lớn cần có cơ chế phối hợp chặt giữa trung ương và địa phương trong những năm đầu, để tránh việc các chính sách kinh tế vùng bị chững lại hoặc chồng chéo.

Dĩ nhiên, câu hỏi lớn cũng nằm ở khả năng chuyển đổi. ConstitutionNet - nền tảng nghiên cứu luật hiến pháp toàn cầu - lại tập trung vào khía cạnh pháp lý. Đơn vị này đánh giá cao việc Quốc hội Việt Nam đã thông qua sửa đổi Hiến pháp và pháp luật kịp thời để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Về lâu dài, giới quan sát quốc tế tin rằng, nếu được vận hành trơn tru, mô hình tỉnh lớn - xã mạnh sẽ giúp Việt Nam giải quyết hàng loạt vấn đề vốn tồn tại lâu năm, như: Quy hoạch vùng phân mảnh, đô thị hóa manh mún, mâu thuẫn lợi ích giữa các địa phương giáp ranh và lãng phí trong đầu tư công.

Leif Schneider - Luật sư trưởng Hãng luật quốc tế Luther - cho rằng, tuy khó tránh những khó khăn ban đầu, nhưng triển vọng dài hạn sẽ rất tích cực.

Song song với những nhận định trên, nhiều ý kiến cũng đánh giá Việt Nam phải đối diện với một số bài toán không dễ giải, như: Bảo tồn văn hóa, phân bổ lại nguồn lực giữa các vùng trong một đơn vị mới rộng lớn hơn. Một Việt kiều tại Mỹ bình luận trên Reddit, bày tỏ “rất ấn tượng với tầm nhìn táo bạo này", và mong rằng văn hóa địa phương sẽ được duy trì và bảo tồn bằng những hình thức phù hợp.

Cải cách hành chính lần này là bước quan trọng để giảm tầng nấc quản trị, nâng cao hiệu quả và minh bạch, tạo nền tảng pháp lý rõ ràng cho các dự án hạ tầng lớn. Ảnh: Hoàng Linh

Có thể thấy, dư luận quốc tế nhìn nhận cải cách hành chính của Việt Nam không chỉ là nỗ lực tiết kiệm hay đổi mới bộ máy mà là bước đi chiến lược trong việc xây dựng một nhà nước điều hành hiện đại, linh hoạt và có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Nhưng cũng như mọi cải cách lớn, thành công không chỉ đến từ luật lệ và tuyên bố, mà còn đến từ khả năng thực thi, là điều Việt Nam sẽ phải tiếp tục làm tốt trong thời gian tới.

Đại sứ Australia tại Việt Nam Andrew Goledzinowski nhận định trước báo chí: "Một kỷ nguyên mới của Việt Nam đang bắt đầu".

Hoàng Linh