Gìn giữ pho sử sống động về văn hóa xứ Đoài

Trong số này, đình Tường Phiêu gắn với lễ hội truyền thống hàng năm được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cần được gìn giữ và phát huy.

Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Đình Tường Phiêu (còn gọi là đình Cả) nằm trên địa bàn xã Tích Lộc (huyện Phúc Thọ), được xây dựng vào khoảng năm 1430 và trải qua nhiều lần tu bổ. Ngôi đình thờ phụng 4 vị Thành hoàng làng gồm: Ba vị đức Thánh Tản Viên và Quán Sơn Thành hoàng. Đình Tường Phiêu mang nhiều giá trị văn hóa, lịch sử và mỹ thuật, được xem là công trình kiến trúc mang tính biểu tượng của xứ Đoài. Cũng bởi những giá trị trên, năm 2018, đình Tường Phiêu vinh dự được Chính phủ quyết định xếp hạng và công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu đón nhận bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tháng 2/2025. Ảnh: Trọng Tùng

Ông Khuất Văn Thịnh (xã Tích Lộc) cho biết, mỗi năm, ở đình Tường Phiêu tổ chức 4 lễ tiết; riêng lễ hội Rằm tháng Giêng để tưởng nhớ ngày sinh của Tản Viên Sơn Thánh là lễ hội lớn nhất, kéo dài 3 ngày (14, 15, 16 tháng Giêng). Lễ hội đặc sắc nhất là tục rước Thánh đêm 14 tháng Giêng (ba năm tổ chức rước một lần vào các năm: Tý, Ngọ, Mão, Dậu) đã tồn tại từ rất lâu đời và được dân làng gìn giữ, lưu truyền cho đến ngày nay.

“Điều đặc biệt trong lễ hội đình Tường Phiêu là việc chuẩn bị các cây đình liệu (còn được gọi là đuốc thần) cho đám rước tối ngày 14 tháng Giêng Âm lịch. Đám rước đi đến đâu thì đốt đình liệu đến đó. Người đi xem hội rước đông vui rạng rỡ dưới ánh lửa hồng đuốc lễ hội Xuân. Ai cũng muốn len tới, chui qua kiệu cầu lộc, cầu điều may mắn…” - ông Khuất Văn Thịnh chia sẻ.

Theo Chủ tịch UBND xã Tích Lộc Nguyễn Đức Chung, lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu hàng năm không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của các vị thánh mà còn là cơ hội để các thế hệ cùng ôn lại và khắc sâu hơn những giá trị văn hóa truyền thống của xã Tích Lộc nói riêng, quê hương Phúc Thọ nói chung.

“Việc tổ chức và tái hiện lại tục rước kiệu ban đêm, những bó đuốc rồng được đốt lên là biểu tượng cho nét văn hóa độc đáo của xứ Đoài. Nghi lễ này cũng nhằm thể hiện tinh thần đoàn kết trong cộng động cư dân, hướng đến xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh…” - ông Nguyễn Đức Chung nói thêm.

Với những giá trị đặc sắc còn lưu giữ đến ngày nay, lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu đã được Bộ VHTT&DL đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây cũng là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thứ hai của huyện Phúc Thọ, sau lễ hội truyền thống đền Hát Môn thờ Hai Bà Trưng.

Nhân lên giá trị di sản

Trải qua bao biến cố của lịch sử, đình Tường Phiêu vẫn trang nghiêm bên dòng sông Tích như một nhân chứng bất tử cho truyền thống văn hiến của quê hương Phúc Thọ. Để bảo vệ di tích, người dân nơi đây không ngừng tìm cách tu bổ, tôn tạo với nhiều giải pháp hữu hiệu. Tư liệu ghi được tại di tích cho thấy, đã có gần 20 lần chính quyền và Nhân dân địa phương thực hiện các hoạt động bảo vệ di tích.

Đình Tường Phiêu là một trong 3 di tích quốc gia đặc biệt tại huyện Phúc Thọ. Ảnh Trọng Tùng

Theo Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Phúc Thọ Nguyễn Minh Tuấn, việc lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là vinh dự đặc biệt của Đảng bộ, chính quyền và toàn thể Nhân dân xã Tích Lộc nói riêng, huyện Phúc Thọ nói chung. Có được kết quả này là nhờ sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng bộ, chính quyền huyện, là ý thức trách nhiệm trong việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa của Nhân dân Phúc Thọ. Quan trọng hơn, chính là tinh thần đoàn kết của cộng đồng trong suốt dòng chảy của lịch sử.

Phó Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ Kiều Trọng Sỹ cho biết, với ý nghĩa to lớn của một Di tích quốc gia đặc biệt, UBND huyện đã thành lập Ban quản lý để tăng cường công tác quản lý Nhà nước nhằm gìn giữ và phát huy giá trị của di tích gắn với Di sản văn hóa phi vật thể lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu. Công tác tuyên truyền được cấp ủy, chính quyền địa phương chú trọng, phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức. Trong đó, huyện đặc biệt quan tâm, đẩy mạnh phương thức giới thiệu, quảng bá trên các kênh thông tin đại chúng về giá trị của Di tích quốc gia đặc biệt và Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu.

Cũng theo ông Kiều Trọng Sỹ, trong thời gian tới, huyện Phúc Thọ sẽ lập quy hoạch tổng thể, tu bổ, tôn tạo di tích đình Tường Phiêu nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội truyền thống đình Tường Phiêu. Sớm hoàn thiện hồ sơ và các tiêu chí để UBND TP Hà Nội công nhận “Điểm du lịch nông thôn Tích Lộc” là điểm du lịch cấp TP. Huyện Phúc Thọ cũng sẽ chú trọng xây dựng hệ thống các giải pháp khai thác có hiệu quả chuỗi du lịch tâm linh Di tích quốc gia đặc biệt đình Tường Phiêu kết hợp với làng nghề hoa cây cảnh xã Tích Lộc. Đồng thời, kết nối với các điểm di tích ở các địa phương lân cận để tạo thành một chuỗi giá trị văn hóa, du lịch bền vững thu hút du khách thập phương ghé thăm, trải nghiệm.

Tùng Nguyễn