Nâng tỷ trọng chi ngân sách cho bảo vệ môi trường

Rà soát, sửa đổi quy định về lộ trình áp dụng chính sách quản lý chất thải rắn sinh hoạt

Cơ bản tán thành với Báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội, ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) đánh giá cao Báo cáo đã phản ánh khách quan, toàn diện kết quả đạt được, hạn chế và các giải pháp sát với thực tiễn.

ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, qua giám sát thực tiễn tại địa phương, đại biểu Ma Thị Thúy cho biết, vẫn còn một số vướng mắc. Đơn cử, lộ trình phân loại rác tại nguồn và thu phí theo khối lượng (chậm nhất đến ngày 31/12/2024 theo Khoản 7 Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường) là chưa khả thi với khu vực miền núi, khó thực hiện.

“Nguyên nhân là do địa hình chia cắt, dân cư phân tán, hệ thống thu gom chưa hoàn thiện, trong khi ngân sách cho bảo vệ môi trường tại đây rất hạn chế; hạ tầng thu gom chủ yếu vẫn là chôn lấp thủ công, nhiều xã chưa có điểm tập kết hay lò đốt đạt chuẩn”, đại biểu Ma Thị Thúy phân tích.

Bên cạnh đó, theo Điều 111 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp phải xây dựng bể, hồ ứng phó sự cố môi trường, nhưng đến nay chưa có quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể. Do đó, các cơ sở gặp khó khăn trong thiết kế, thẩm định, dẫn đến áp dụng khác nhau giữa các địa phương và chi phí đầu tư cao.

Các đại biểu dự phiên họp phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Về quan trắc tự động nước thải và khí thải, đại biểu Ma Thị Thúy cho rằng, đây là chủ trương đúng đắn, song, chi phí lắp đặt và duy trì hệ thống còn lớn, trong khi quy định kỹ thuật chưa đồng bộ, gây khó cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

Từ những phân tích nêu trên, đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị, cần tăng cường nguồn lực và xã hội hóa. Theo đó, quán triệt quan điểm "chi cho môi trường là đầu tư cho phát triển", để thực hiện hiệu quả, đại biểu đề nghị cụ thể hóa hơn việc tăng cường nguồn vốn hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho các địa phương khó khăn. Nguồn vốn này cần tập trung vào hạ tầng thiết yếu: xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nước thải đô thị và cụm công nghiệp.

Song song đó, cần ban hành cơ chế ưu đãi mạnh mẽ về thuế, tín dụng, đất đai để thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực thu gom, xử lý chất thải, nhất là ở khu vực nông thôn, vùng xa. Đồng thời, đề nghị Quốc hội chỉ đạo rà soát, sửa đổi quy định về lộ trình áp dụng chính sách quản lý chất thải rắn sinh hoạt (theo Khoản 7 Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường) để bảo đảm tính khả thi, nhất là cho vùng miền núi.

Cùng quan điểm, ĐBQH Lý Tiết Hạnh (Gia Lai) đề nghị, cần sửa đổi quy định hộ gia đình, cá nhân phải hoàn thành phân loại chất thải rắn sinh hoạt chậm nhất tới ngày 31/12/2024 để phù hợp và bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.

ĐBQH Lý Tiết Hạnh (Gia Lai) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đồng thời, rà soát việc đầu tư hạ tầng cũng như quy trình, cách thức thực hiện việc thu gom rác đã được phân loại thế nào để thuận lợi nhất cho người dân, tránh tình trạng Luật đã ban hành mà không thực thi.

Thống nhất cơ chế vận hành các quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh

Quan tâm các điểm nghẽn về nguồn lực tài chính, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho biết, hiện nay, cả nước đã có Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam ở Trung ương và nhiều Quỹ Bảo vệ môi trường cấp tỉnh, được thành lập theo Điều 151 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, nhưng hiệu quả hoạt động còn hạn chế.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đại biểu, phần lớn các quỹ có vốn điều lệ nhỏ (chỉ vài chục tỷ đồng), nguồn thu chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước, trong khi khả năng huy động từ doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức quốc tế còn rất thấp. Nhiều quỹ địa phương chưa thực hiện được đúng chức năng hỗ trợ đầu tư, cho vay ưu đãi, tài trợ các dự án xử lý ô nhiễm hay cải tạo làng nghề.

"Thực tiễn này là do còn thiếu khung pháp lý thống nhất về mô hình tổ chức, cơ chế tài chính và phương thức hoạt động. Hiện Chính phủ vẫn chưa ban hành Nghị định thay thế Quyết định số 78/2014/QĐ-TTg về tổ chức và hoạt động của Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, văn bản đã ban hành hơn 10 năm, không còn phù hợp với bối cảnh mới".

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, Chính phủ sớm ban hành nghị định mới, theo hướng thống nhất cơ chế vận hành các quỹ cấp tỉnh, cho phép quỹ được tiếp nhận tài trợ, phát hành trái phiếu xanh và hợp tác với khu vực tư nhân trong đầu tư hạ tầng môi trường; mở rộng thẩm quyền cho quỹ được cho vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng hoặc đầu tư đồng tài trợ với các dự án bảo vệ môi trường có khả năng hoàn vốn.

Đại biểu cũng đề nghị nâng tỷ trọng chi ngân sách cho bảo vệ môi trường lên tối thiểu tăng 30% so với hiện tại. Bởi, bảo vệ môi trường không phải là “cái giá phải trả cho phát triển”, mà là điều kiện tiên quyết của phát triển bền vững và chất lượng sống của Nhân dân.

“Nếu chúng ta hoàn thiện thể chế, mở rộng hợp tác công - tư, và đầu tư ngân sách tương xứng, thì môi trường sẽ trở thành nền tảng và động lực cho tăng trưởng xanh, chứ không phải rào cản”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.

Minh Trang