Pa Ủ - Khởi đầu mới, vận hội mới

Người dân bản Pha Bu, xã Pa Ủ chăm sóc cây quế .

Pa Ủ là xã biên giới của tỉnh Lai Châu có diện tích hơn 444km2 với hơn 41km đường biên tiếp giáp tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Xã có hơn 6.000 nhân khẩu sinh sống, phần lớn là đồng bào La Hủ - một trong những dân tộc thuộc vào diện chậm tiến và khó khăn nhất cả nước. Trước đây, nhắc đến Pa Ủ là người ta nhớ ngay đến những mùa no-đói, là những bóng dáng vật vờ bởi thần phách đã gửi theo “nàng tiên nâu”, là những giấc mơ đổi thay còn dang dở kiếp kiếp, đời đời.

Tôi còn nhớ, năm 2010, ông Phàn Xạ Chô ở bản Tân Biên (nay ông đã mất) giải thích: La là con sóc, Hủ là con hổ, La Hủ nghĩa là dân tộc nhanh như sóc, khỏe như hổ. Ấy vậy mà… khi đó, cán bộ, chiến sĩ của lực lượng Biên phòng Lai Châu phải thực hiện hành trình “50 ngày đêm hướng về biên giới” để lập bản, dựng nhà, rồi tìm vào tận những vạt rừng, triền núi để “mời” bà con về ở cho ổn canh, ổn cư.

Người dân bản Mô Chi phát triển chăn nuôi tập trung

Sao Pa Ủ nói chung và đồng bào La Hủ ở Pa Ủ khi đó lại nghèo, đói, lạc hậu? Là bởi họ sống cô lập, biệt lập, họ nghiện thuốc phiện và họ quen tập quán du canh, du cư. Ở thời điểm đó, lượng người nghiện thuốc phiện ở Pa Ủ cao nhất tỉnh, hầu như bản nào cũng có cả chục người nghiện. Đàn ông nghiện, đàn bà cũng nghiện. Thậm chí cán bộ xã, rồi thầy giáo chắc do nhạt cơm, bản vắng mà cũng bập vào cái thứ khói ma mị ấy.

Bên cạnh đó, do tập quán du canh, du cư mà người La Hủ còn được gọi với cái tên “dân tộc lá vàng”. Đơn giản không chỉ bởi sau mỗi mùa cây thay lá, thậm chí có khi lá lợp mái mới kịp chuyển sang mầu vàng là bà con nhổ trại chuyển đi vì ở đó đã chẳng còn gì để săn bắt, hái lượm! Cũng bởi vậy mà sau mỗi mùa cây vàng lá, bà con lại thêm cô lập với thế giới bên ngoài. Thế nên đói, thế nên nghèo. Chẳng nói đâu xa, cách đây chưa quá 3 năm, năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo ở đây vẫn còn tới 81,85%.

Lãnh đạo xã Pa Ủ kiểm tra mô hình nuôi cá nước lạnh trên địa bàn.

Nhưng đó đã là chuyện của quá khứ, Pa Ủ giờ đây đã có một khởi đầu mới, một vận hội mới. Từ 1/7, xã Tá Bạ và xã Pa Ủ được sáp nhập thành xã mới có tên gọi là Pa Ủ. Việc sắp xếp này không phải là việc cộng dồn cơ học mà là cú huých để Pa Ủ “thay da đổi thịt”. Bộ máy chính quyền mới vừa được tinh gọn, vừa được bổ sung những người có năng lực quản lý cao. Hiện nay 100% cán bộ công chức đạt trình độ trung học phổ thông, hơn 96% có trình độ chuyên môn đại học, 90% có trình độ lý luận chính trị… đó là những hạt nhân quan trọng, là tiền đề đưa vùng đất này khởi sắc.

Theo báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ xã Pa Ủ, hiện xã đang có tốc độ tăng trưởng đạt 8,3%. Hạ tầng nông thôn được đầu tư đồng bộ. Hơn 72% đường nội bản được cứng hóa; trẻ em đến trường với tỷ lệ học sinh ra lớp đạt bình quân trong năm đạt 97%, tỷ lệ chuyên cần hơn 94%... Đặc biệt, Pa Ủ đã khai thác tiềm năng thủy điện với 4 dự án hoàn thành, 15 dự án khác đang thi công hoặc đã quy hoạch, hứa hẹn mang lại nguồn thu ngân sách ổn định, tạo việc làm và kéo theo dịch vụ phát triển.

Một trong những tín hiệu rất đáng mừng đối với Pa Ủ đó là dự báo đến cuối năm 2025 tỷ lệ hộ nghèo còn 63,99%. Con số này, nếu đem so với các xã khác của Lai Châu có lẽ còn thua rất xa; tuy nhiên nếu nhìn vào chính điểm xuất phát của đồng bào La Hủ nơi này có thể thấy rằng đó đã là một thành tích đáng ghi nhận.

Mô hình phát triển cây sâm ở vườn sâm bản Nhóm Pó xã Pa Ủ.

Hiện ở Pa Ủ đã có những tỷ phú đầu tiên, đi lên từ hai bàn tay trắng. Đó là anh Pờ Lò Hừ (bản Tân Biên) với gia sản lên tới cả tỷ đồng. Chỉ cần kể về số thóc anh thu hằng năm lên đến nhiều đầu tấn, số gia súc anh có cả trăm con, số diện tích cây dược liệu, cây gia vị anh có cả vài chục ha, nhà anh cũng có gần chục chiếc xe máy, anh phải mua cả ô-tô tải loại to để chở nông sản… thì đủ hiểu anh giàu có cỡ nào.

Chia sẻ với chúng tôi, Pờ Lò Hừ thật thà: "Chúng tôi mong muốn nhất là cuộc sống thay đổi, bản làng phát triển đi lên, việc sát nhập xã hay thay đổi bộ máy chính quyền mới hy vọng sẽ đem đến sự đổi thay mạnh hơn nữa, chính quyền vì dân, gần dân, hiểu dân chính là điều kiện tốt để bà con chúng tôi tiếp tục vươn lên".

Trong câu chuyện với ông Nguyễn Khánh Yên, chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, chúng tôi hiểu được, trong đầu của tập thể cán bộ xã trẻ và đầy năng động này là những mục tiêu rất tham vọng. Đó là thu nhập bình quân đầu người đạt 30 triệu đồng/năm, rồi thì phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo 6% mỗi năm, phấn đấu đến năm 2030 xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới này sẽ hoàn thành được 15/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới...

Tất nhiên, những tham vọng đó không phải một sớm một chiều, nhưng theo báo cáo, hiện nay xã đang tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp, đang hướng đến cây dược liệu, cây sâm Lai Châu trồng dưới tán rừng, mở rộng liên doanh, liên kết để tiêu thụ sản phẩm… . Những điều đó là hoàn toàn có thể, một khởi đầu mới, một quyết tâm mới chắc chắn sẽ đem đến cho miền đất này một tương lai mới.

Trần Anh Tuấn