Quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại Hà Nội

Luật Thủ đô 2024

Nghiên cứu khoa học tại Đại học quốc gia Hà Nội. Ảnh: N.M

Thử nghiệm có kiểm soát tối đa là 3 năm tùy từng sản phẩm

Theo dự thảo, Nghị quyết quy định chi tiết về tiêu chí, điều kiện lựa chọn và trình tự, thủ tục đăng ký, thẩm định, cấp phép, điều chỉnh gia hạn và kết thúc việc thử nghiệm có kiểm soát; cơ chế hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm; chính sách khuyến khích, hỗ trợ thử nghiệm; kiểm soát rủi ro trong quá trình thử nghiệm; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát.

Mục tiêu của thử nghiệm có kiểm soát nhằm tạo lập môi trường thử nghiệm (bao gồm môi trường thể chế, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, tài chính) để hỗ trợ xây dựng, phát triển các sản phẩm thử nghiệm phù hợp với nhu cầu của thị trường, đánh giá rủi ro, chi phí, lợi ích của các giải pháp thử nghiệm, qua đó thúc đẩy ứng dụng và thương mại hóa các sản phẩm thử nghiệm mới mang lại giá trị, hiệu quả cao về kinh tế - xã hội.

Góp phần hình thành và phát triển khoa học và công nghệ, DN khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo có khả năng cạnh tranh trong nước và quốc tế; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Xây dựng và hoàn thiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật mới, cơ chế giám sát, hỗ trợ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường cho sản phẩm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; kiến nghị các giải pháp hoàn thiện pháp luật về các lĩnh vực, nội dung có liên quan làm cơ sở cho việc áp dụng chính thức các sản phẩm công nghệ, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới đã được thử nghiệm. Thời hạn thực hiện thử nghiệm có kiểm soát tối đa là 3 năm tùy từng sản phẩm thử nghiệm và lĩnh vực thử nghiệm cụ thể, tính từ thời điểm được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép thử nghiệm; có thể được gia hạn một lần không quá 3 năm; thời hạn của giấy phép thử nghiệm không được vượt quá thời hạn hiệu lực của một trong các loại giấy tờ sau đây: giấy chứng nhận đăng ký DN hoặc giấy chứng nhận đăng ký hoạt động; giấy phép thành lập, giấy phép hoạt động chuyên ngành do cơ quan có thẩm quyền cấp theo quy định của pháp luật đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; giấy chứng nhận đầu tư hoặc giấy phép đầu tư (đối với tổ chức, DN có vốn đầu tư nước ngoài); văn bản cho phép hoạt động hoặc quyết định thành lập tổ chức (đối với tổ chức sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức khoa học và công nghệ).

Các lĩnh vực ưu tiên thử nghiệm có kiểm soát gồm: lĩnh vực trọng điểm về khoa học và công nghệ của Thủ đô được ưu tiên thử nghiệm có kiểm soát bao gồm công nghệ số, công nghệ thông tin và truyền thông, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ chế tạo - tự động hóa, công nghệ môi trường, giảm phát thải các-bon, ứng phó với biến đổi khí hậu, công nghệ giáo dục, công nghệ y tế, đô thị thông minh, môi trường, công nghệ tài chính, nông nghiệp công nghệ cao. Thử nghiệm có kiểm soát các sản phẩm thử nghiệm trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Các lĩnh vực ưu tiên cập nhật, sửa đổi, bổ sung theo từng giai đoạn và được UBND TP ban hành danh mục theo thẩm quyền.

Tiêu chí lựa chọn sản phẩm thử nghiệm

Theo dự thảo Nghị quyết, tiêu chí lựa chọn sản phẩm thử nghiệm bao gồm: có tính đổi mới sáng tạo về khoa học công nghệ, dịch vụ, mô hình kinh doanh, có khả năng tạo ra giá trị mới, có tiềm năng triển khai thực tiễn để giải quyết các vấn đề cấp bách của TP; pháp luật chưa quy định, chưa cho phép thực hiện hoặc quy định hiện hành của pháp luật không phù hợp với đặc điểm, tính năng mới của sản phẩm thử nghiệm tạo ra khoảng trống hoặc rào cản pháp lý đối với quá trình triển khai sản phẩm trên thực tế, do đó cần thiết phải thử nghiệm trong không gian có kiểm soát làm cơ sở để cơ quan Nhà nước xem xét, đánh giá tác động, từ đó kiến nghị hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan trước khi quyết định đưa vào ứng dụng chính thức.

Có triển vọng mang lại hiệu quả tích cực về kinh tế – xã hội, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, nâng cao chất lượng đời sống, cải thiện dịch vụ công hoặc nâng cao năng lực quản lý đô thị, môi trường, giao thông, giáo dục, y tế, văn hóa - xã hội. Không thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, biến đổi hoặc chỉnh sửa gen người, hoặc có nguy cơ xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục; có phương án thử nghiệm rõ ràng, trong đó xác định cụ thể mục tiêu, phạm vi, không gian, thời gian, đối tượng, quy trình triển khai, các chỉ số đánh giá hiệu quả.

Đồng thời, phải có nội dung phân tích và quản trị rủi ro đối với người dùng, cộng đồng, thị trường, cơ quan quản lý và các bên liên quan khác; có cam kết bằng văn bản về việc bảo đảm an toàn cho người dùng và cộng đồng trong phạm vi và không gian thử nghiệm, có cơ chế giải quyết khiếu nại của người dùng, phạm vi và phương án bồi thường thiệt hại nếu có rủi ro phát sinh trong quá trình thử nghiệm; cung cấp thông tin, tài liệu chứng minh năng lực phù hợp với phương án thử nghiệm, có lộ trình cụ thể cho giai đoạn phát triển sản phẩm thử nghiệm sau khi kết thúc thử nghiệm.

Phạm vi, không gian thử nghiệm bảo đảm khả năng kiểm soát của cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền, phù hợp với năng lực chuyên môn, nguồn lực giám sát và cơ chế phối hợp hiện có; ưu tiên đối với sản phẩm thử nghiệm triển khai trong phạm vi khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệp văn hóa, Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia, Trung tâm đổi mới sáng tạo của TP.

TS Nguyễn Từ, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho biết, Điều 25 Luật Thủ đô 2024 quy định về cơ chế cho phép việc thử nghiệm có kiểm soát. Đồng thời, Luật Thủ đô 2024 cũng quy định đối với việc xây dựng, phát triển các khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn TP và quy định cụ thể đối với Khu công nghệ cao Hòa Lạc, theo đó Khu công nghệ cao Hòa Lạc là khu vực nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm, ứng dụng công nghệ cao, đào tạo nhân lực công nghệ cao, sản xuất sản phẩm công nghệ cao và đổi mới sáng tạo trọng điểm của đất nước và Thủ đô; là điểm thử nghiệm, thí điểm về cơ chế, chính sách cho việc phát triển công nghệ cao và các khu công nghệ cao trong cả nước.

TS Chu Thị Hoa - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, kiến nghị xây dựng và áp dụng sandbox cho việc triển khai và ứng dụng các công nghệ mới; cho phép thử nghiệm hoạt động kinh doanh mới, có tính chất đổi mới sáng tạo trong phạm vi và thời gian xác định, dưới sự giám sát của các nhà quản lý để đánh giá, kiểm nghiệm và điều chỉnh trước khi trở thành chính sách chung. Trong đó, cần lưu ý nới lỏng các điều kiện kinh doanh truyền thống; quy định quản lý phải theo hướng hạ thấp các rào cản về gia nhập thị trường, rào cản đối với các start-up... để DN hoạt động thử nghiệm dần hoàn thiện công nghệ và đáp ứng các yêu cầu quản lý. Việc ưu tiên các giải pháp công nghệ mới có thể tiến hành thử nghiệm trong khu công nghệ cao của TP; thời gian thử nghiệm giải pháp công nghệ mới tối đa là 3 năm. UBND TP Hà Nội ban hành quy chế quản lý cơ chế thử nghiệm có kiểm soát giải pháp công nghệ mới.

Công Phương