Số ca mắc sởi giảm nhưng độ tuổi mắc bệnh thay đổi, tiềm ẩn nguy cơ mới

Trong số 2 ca tử vong mới vì bệnh sởi có 1 trường hợp là bệnh nhi đang điều trị ung thư với nhiều bệnh nền, trường hợp còn lại là trẻ nhỏ nhập viện muộn sau ba ngày phát bệnh.

Tính từ đầu năm đến nay, Việt Nam đã ghi nhận tổng cộng 76.312 ca nghi sởi tại tất cả 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 8.614 trường hợp dương tính được xác định bằng xét nghiệm.

Tính đến ngày 17/4/2025, đã có 52 trên 54 tỉnh, thành phố hoàn thành chiến dịch tiêm vắc-xin sởi với tỷ lệ đạt trên 95%, đáp ứng tiêu chí an toàn dịch tễ.

Theo Bộ Y tế, tình hình dịch sởi có xu hướng gia tăng từ tuần thứ 9 của năm 2025, đạt đỉnh vào tuần 14, sau đó bắt đầu chững lại và có dấu hiệu giảm nhẹ ở tuần 15 và 16.

Đáng chú ý, phần lớn các ca mắc mới tập trung ở khu vực phía Bắc, nơi trước đó từng ghi nhận số ca mắc rất thấp trong năm 2024, trong khi các khu vực còn lại ghi nhận số mắc tương đối ổn định và xu hướng tăng không rõ rệt như trước.

Một vấn đề mới đáng quan tâm là sự thay đổi trong độ tuổi mắc sởi sau thời điểm kết thúc chiến dịch tiêm vắc-xin phòng bệnh quy mô toàn quốc.

Nếu như trong ba tháng đầu năm, nhóm từ 1 đến 10 tuổi chiếm tỷ lệ mắc cao nhất với 61,4% thì hiện tại con số này đã giảm 6%, trong khi nhóm dưới 1 tuổi vốn chưa đủ điều kiện tiêm vắc-xin, giảm nhẹ 0,4%; tỷ lệ mắc trong nhóm trên 10 tuổi lại tăng 6,4%, nâng tổng tỷ lệ mắc của nhóm này lên 35,9%. Cụ thể, nhóm từ 11 đến 15 tuổi chiếm 19,2% và nhóm trên 16 tuổi chiếm 16,7%.

Sự dịch chuyển độ tuổi này cho thấy nguy cơ miễn dịch cộng đồng đang bị suy yếu ở nhóm trẻ lớn và thanh thiếu niên - những đối tượng ít được chú trọng trong các chương trình tiêm chủng định kỳ trước đây.

Trước tình hình này, các địa phương trên cả nước đã khẩn trương xây dựng và triển khai kế hoạch tiêm chủng, huy động sự tham gia tích cực của chính quyền địa phương, các ban ngành, tổ chức đoàn thể và hệ thống y tế cơ sở trong việc rà soát và tổ chức tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi cho các nhóm đối tượng nguy cơ.

Tính đến ngày 17/4/2025, đã có 52 trên 54 tỉnh, thành phố hoàn thành chiến dịch tiêm vắc-xin sởi với tỷ lệ đạt trên 95%, đáp ứng tiêu chí an toàn dịch tễ.

Hai địa phương còn lại cũng đạt tỷ lệ tiêm khá cao, từ 90 đến 95%. Cùng với đó, Bộ Y tế cũng chú trọng đến công tác thông tin và truyền thông, phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Thông tin Y tế Quốc gia nhằm nâng cao chất lượng hệ thống báo cáo bệnh truyền nhiễm, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các cơ quan báo chí trong việc tuyên truyền tình hình dịch và các biện pháp phòng, chống dịch sởi trong cộng đồng.

Để chủ động kiểm soát nguy cơ bùng phát dịch, Bộ Y tế đã ban hành công văn gửi các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur và Sở Y tế các địa phương về việc rà soát và đăng ký đối tượng tiêm chủng bổ sung, chuẩn bị cho đợt ba của chiến dịch tiêm vắc-xin phòng sởi năm 2025.

Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh việc tập trung vào nhóm trẻ từ 11 đến 15 tuổi chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ hai mũi vắc-xin sởi - đối tượng đang có tỷ lệ mắc gia tăng rõ rệt. Các địa phương cần rà soát, lập danh sách chính xác các trường hợp trong nhóm nguy cơ cao, đặc biệt là những vùng đang ghi nhận tỷ lệ lây nhiễm cao hoặc có điều kiện tiếp cận y tế còn hạn chế.

Mặc dù tình hình dịch bệnh đang có dấu hiệu giảm, Bộ Y tế vẫn đánh giá công tác phòng chống sởi còn nhiều thách thức. Một số địa phương chưa đạt tỷ lệ tiêm chủng trên 95% do gặp khó khăn trong việc tiếp cận đối tượng ở vùng sâu, vùng xa và khu đô thị đông dân cư. Tâm lý e ngại vắc-xin của một bộ phận người dân cùng với tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế tuyến cơ sở tiếp tục là rào cản lớn trong quá trình triển khai chiến dịch.

Trước thực tế này, Bộ Y tế yêu cầu các Sở Y tế tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của tiêm chủng, đồng thời hướng dẫn các cơ sở y tế, đặc biệt là các trạm y tế xã, phường thực hiện khám sàng lọc, quản lý đối tượng, đảm bảo an toàn tiêm chủng và phát hiện sớm các ca bệnh để xử lý kịp thời.

Ngành Y tế cũng yêu cầu các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur phối hợp cùng địa phương rà soát số đối tượng trong nhóm từ 11 đến 15 tuổi tại các vùng nguy cơ cao, thống kê đầy đủ, lên kế hoạch triển khai tiêm chủng bổ sung, không để bỏ sót đối tượng.

Bộ Y tế nhấn mạnh, trong bối cảnh sởi vẫn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa hoàn toàn bằng vắc-xin, việc duy trì tỷ lệ tiêm chủng cao và miễn dịch cộng đồng là giải pháp then chốt để kiểm soát và ngăn chặn dịch bùng phát trở lại.

Bệnh sởi vốn là một trong những bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan nhanh và mạnh nhất. Trong lịch sử, bệnh từng gây ra nhiều đợt dịch lớn với chu kỳ khoảng 5 năm một lần do sự tích lũy của các đối tượng chưa có miễn dịch.

Trước đây, bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ nhỏ, nhưng hiện nay đã ghi nhận nhiều trường hợp ở trẻ lớn và người trưởng thành chưa tiêm chủng, đặt ra thách thức mới trong công tác kiểm soát dịch bệnh.

Ngành Y tế khuyến cáo các bậc phụ huynh cần tuân thủ đầy đủ lịch tiêm chủng vắc-xin sởi. Cụ thể, trẻ cần được tiêm mũi đầu tiên khi đủ 9 tháng tuổi, mũi thứ hai khi 15- 18 tháng và tiêm nhắc lại mũi thứ ba khi trẻ từ 4 đến 6 tuổi. Trong trường hợp sống ở khu vực đang có dịch hoặc có nguy cơ cao, trẻ có thể được tiêm sớm từ 6 tháng tuổi theo chỉ định của bác sỹ.

Theo các chuyên gia của hệ thống tiêm chủng VNVC, tiêm vắc-xin là biện pháp duy nhất giúp bảo vệ cả trẻ em và người lớn trước căn bệnh nguy hiểm này. Với hiệu quả lên tới 98% sau khi tiêm đủ hai liều, vắc-xin sởi đóng vai trò quyết định trong việc kiểm soát và ngăn ngừa dịch.

Bên cạnh tiêm chủng, người dân cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng bệnh như vệ sinh cá nhân, đặc biệt là mắt, mũi, họng bằng dung dịch sát khuẩn hằng ngày; tránh tiếp xúc gần với người nghi mắc bệnh; không dùng chung đồ dùng cá nhân; giữ vệ sinh nhà cửa và tăng cường bổ sung dinh dưỡng giúp nâng cao đề kháng.

Khi có các triệu chứng nghi ngờ mắc sởi như sốt, phát ban, ho khan, chảy nước mũi, đỏ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

D.Ngân