Sự phục hồi bất ngờ của xe điện tại châu Âu

Mẫu ô tô của Tesla được giới thiệu tại Triển lãm Ô tô Lisbon, Bồ Đào Nha. Ảnh: THX/TTXVN

Thị trường xe điện (EV) của châu Âu phát triển mạnh mẽ trở lại trong năm 2025, đánh dấu sự phục hồi đáng chú ý. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu, từ tháng 1-4/2025, hơn 2,2 triệu xe điện đã được đăng ký trên khắp Liên minh châu Âu (EU), Thụy Sỹ, Na Uy và Iceland. Con số này, bao gồm xe điện chạy bằng pin (BEV), xe điện lai (HEV) và xe điện lai cắm điện (PHEV), tăng 20% so với cùng kỳ năm 2024. Chỉ riêng số lượng đăng ký BEV đã tăng vọt 26%, báo hiệu động lực mạnh mẽ trong quá trình chuyển đổi sang ô tô không phát thải.

Vương quốc Anh cũng chung xu hướng gia tăng mạnh mẽ này, với số đăng ký BEV, HEV và PHEV tăng 22,8% lên 486.561 chiếc trong khoảng thời gian từ tháng 1-4/2025. Các mẫu xe điện thuần túy dẫn đầu xu hướng, với doanh số tăng vọt hơn 33%.
Sự phục hồi cho ngành ô tô đang gặp khó khăn
Sự phục hồi này mang đến sự nhẹ nhõm cho ngành ô tô của châu Âu, vốn đang phải vật lộn với chi phí sản xuất tăng cao, cạnh tranh khốc liệt từ các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc và các quy định nghiêm ngặt về khí thải carbon của EU. Ngành ô tô hiện đang phải đối mặt với những thách thức mới, bao gồm cả khả năng bị đánh thuế cao đối với ô tô xuất khẩu sang Mỹ mà Tổng thống Donald Trump đe dọa áp đặt.
Năm 2024, số lượng đăng ký xe điện giảm mạnh trên khắp châu Âu, đặc biệt là ở các thị trường lớn như Đức và Pháp, mặc dù xe lai (hybrid) đi ngược xu hướng, với mức tăng trưởng gần 30% so với cùng kỳ năm trước. Sự suy giảm bắt nguồn từ nhiều yếu tố.
Đức, thị trường ô tô lớn nhất châu Âu, đột ngột chấm dứt trợ cấp xe điện vào năm 2023 do hạn chế về ngân sách, với lập luận giá xe giảm sẽ giúp duy trì nhu cầu. Tuy nhiên, việc mất các ưu đãi - dao động từ 3.375 euro (khoảng 3.850 USD) đến 9.000 euro (10.266 USD) mỗi xe tùy theo giá bán - đã khiến những người tiêu dùng nhạy cảm về giá ngần ngại, dẫn đến số đăng ký xe điện BEV giảm 27,4%.
Pháp phải đối mặt với suy giảm rộng hơn của thị trường ô tô, do bất ổn kinh tế và các quy định về điều kiện trợ cấp EV chặt chẽ hơn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh số bán EV mà còn dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong số lượng giao xe chạy bằng xăng và dầu diesel, làm trầm trọng thêm các vấn đề của ngành.
Doanh số bán xe cho doanh nghiệp giúp thúc đẩy tăng trưởng
Các chuyên gia nhận định, sự phục hồi của thị trường EV là do mối quan tâm ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với EV, được thúc đẩy bởi những tiến bộ về quãng đường chạy mỗi lần sạc pin và cơ sở hạ tầng sạc được mở rộng. Mặc dù phần nào dựa vào các yếu tố này, các nhà phân tích ô tô cho rằng động lực tăng trưởng chính vẫn là quy định của EU, yêu cầu các nhà sản xuất ô tô phải cắt giảm 15% lượng khí thải CO2 trên toàn đội xe so với mức năm 2021, từ ngày 1/1. Quy định này đã thúc đẩy doanh số bán hàng cho các doanh nghiệp tăng vọt, đặc biệt là ở Đức, cho phép các nhà sản xuất ô tô tránh được các khoản tiền phạt lớn của EU.
"Để tránh bị phạt vì lượng khí thải quá mức khi bán các mẫu xe chạy bằng xăng và dầu diesel, các nhà sản xuất ô tô được yêu cầu tăng doanh số bán EV, thông qua việc giảm giá hoặc các mẫu xe tiết kiệm chi phí hơn", bà Sandra Wappelhorst, nghiên cứu viên hàng đầu tại Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch châu Âu có trụ sở tại Berlin, nói với DW.
Trong những tháng gần đây, các hãng sản xuất ô tô Đức như Volkswagen cũng như Stellantis đã tung ra các hợp đồng bán xe trả góp hấp dẫn và ra mắt các mẫu xe điện mới, khuyến khích các công ty đẩy nhanh quá trình điện khí hóa đội xe. Người mua doanh nghiệp, chiếm khoảng 2/3 doanh số bán ô tô ở Đức so với chỉ 20% ở Pháp, là động lực chính thúc đẩy sự phục hồi.
Ông Constantin Gall, nhà phân tích tại công ty tư vấn EY, nhấn mạnh rằng khoảng cách giá giữa xe động cơ đốt trong và xe điện đã "thu hẹp đáng kể". Ông nói thêm rằng các hãng sản xuất ô tô đang "chào mời các điều khoản tài chính và mua trả góp có tính cạnh tranh cao cho xe điện", thúc đẩy hơn nữa việc sử dụng xe điện của các doanh nghiệp trên khắp châu Âu.
Các nhà sản xuất đẩy mạnh vận động chính sách khí thải
Do các nhà sản xuất ô tô phải chịu phạt nếu không đạt được mục tiêu khí thải, họ đã vận động hành lang mạnh mẽ tại Brussels để nới lỏng các tiêu chí này. Tháng trước, Hội đồng châu Âu, cơ quan chính trị của EU, đã phê duyệt việc nới lỏng các mục tiêu hàng năm trong ba năm tới, để giảm các khoản tiền phạt tiềm tàng.
Bà Wappelhorst, ở Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch châu Âu, thất vọng về việc lật ngược quy định này, lập luận rằng áp lực tuân thủ quy định đã chứng minh được hiệu quả trong thúc đẩy sử dụng EV. Bà lưu ý rằng sự phục hồi hiện tại trên thị trường EV cũng tương tự như thời gian tuân thủ quy định về phát thải trong đại dịch COVID-19, vốn cũng thúc đẩy doanh số bán hàng. Bà cảnh báo rằng việc nới lỏng quy định trong ba năm này "có nguy cơ làm chậm quá trình chuyển đổi EV ngay khi động lực vừa mới bắt đầu tăng lên".
Quá trình chuyển đổi EV vẫn chưa đồng đều trên khắp châu Âu, với Na Uy và Đan Mạch dẫn đầu và các quốc gia Tây Âu khác bám sát phía sau. Tuy nhiên, số lượng đăng ký xe điện tại Bulgaria, Croatia, Ba Lan và Slovakia vẫn dưới 5%.
"Ngay cả ở những quốc gia có thị phần thấp hơn này, số lượng đăng ký BEV mới cũng đã tăng đáng kể", bà Wappelhorst cho biết, lưu ý rằng Ba Lan gần đây đã chứng kiến tốc độ tăng trưởng hơn 40%. "Hình mẫu này cho thấy động lực tích cực trên khắp các thị trường châu Âu, bao gồm cả những thị trường mà quá trình chuyển đổi đang ở giai đoạn đầu".
Người tiêu dùng vẫn còn hoài nghi về EV
Trong khi đó, sự nhiệt tình của công chúng đối với EV không tăng nhanh như các nhà hoạch định chính sách mong muốn. Một cuộc khảo sát của AlixPartners năm ngoái cho thấy mối quan tâm đến xe điện vẫn trì trệ ở mức 43% so với năm 2021, trong khi xe hybrid được ưa chuộng như một giải pháp thay thế thực tế do ít phải lo ngại về sạc pin hơn. Tương tự như vậy, một cuộc khảo sát của Bloomberg Intelligence cùng thời điểm cho thấy chỉ có 18% người mua ô tô châu Âu thích BEV, trong khi 46% ủng hộ xe hybrid.
Cơ sở hạ tầng sạc cũng vẫn là một rào cản quan trọng. Mặc dù châu Âu đã có trên 1 triệu điểm sạc công cộng vào năm 2025, nhưng nghiên cứu năng lượng của GridX dự đoán cần có 8,8 triệu điểm vào năm 2030. GridX cho biết, để đạt được mục tiêu này, các cơ sở lắp đặt phải tăng tốc lên gần 5.000 bộ sạc mới mỗi tuần.
Tesla có thể tạo nên sự thay đổi không?
Trong phần còn lại của năm 2025, vận may của Tesla sẽ vẫn là tâm điểm chú ý sau khi doanh số bán hàng của hãng giảm mạnh 39% trong thời gian từ tháng 1-4/2025 trên khắp châu Âu. Sự suy giảm này một phần xuất phát từ phản ứng dữ dội đối với sự ủng hộ đầy tranh cãi của Tổng giám đốc điều hành Elon Musk với các nhóm cực hữu, đáng chú ý là đảng Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD), trước cuộc bầu cử liên bang hồi tháng Hai năm nay. Việc ông Musk ủng hộ AfD đã làm dấy lên những cáo buộc can thiệp chính trị và dẫn đến hành vi phá hoại tài sản và phương tiện của Tesla.
Việc ông tham gia chính trị ngày càng sâu rộng, bao gồm cả vai trò là cố vấn chính của Tổng thống Trump sau đó, đã làm xói mòn thêm sức hấp dẫn của thương hiệu Tesla, khiến người tiêu dùng xa lánh. Quyết định từ bỏ nhiệm vụ chính trị của ông Musk vào tuần trước cũng chưa rõ có giúp Tesla đảo ngược được đà sụt giảm doanh số hay không.
Các thương hiệu Trung Quốc tăng trưởng mạnh mẽ
Trong khi Tesla đang vấp ngã, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc lại giành được thị phần nhờ các khoản trợ cấp lớn của nhà nước khiến các đối thủ châu Âu và Nhật Bản suy yếu. Theo Bloomberg, bất chấp thuế quan của EU nhằm hạn chế dòng xe điện giá rẻ của Trung Quốc, thị phần của Trung Quốc tại châu Âu đã vượt qua 5% lần đầu tiên trong quý đầu năm 2025. JATO Dynamics báo cáo mức tăng 546% theo năm trong số lượng đăng ký xe hybrid cắm điện của Trung Quốc.
Sau chiến dịch tiếp thị mạnh mẽ, thương hiệu Trung Quốc BYD đã vượt qua Tesla về doanh số bán hàng tại châu Âu lần đầu tiên vào tháng Tư, với số đăng ký 7.231 xe so với 7.165 xe của Tesla, tăng 169% so với tháng 4/2024, theo JATO Dynamics. Tiến triển này cho thấy động lực thay đổi nhanh chóng trên thị trường ô tô châu Âu khi các nhà sản xuất Trung Quốc đã bắt kịp về mặt công nghệ.

Thu Hằng/BNEWS/vnanet.vn