Có thể nói nếu trống đồng Đông Sơn là biểu tượng văn hóa Việt cổ, thì trống Mường là biểu tượng văn hóa của người Mường, một trong những hậu duệ của người Việt cổ còn tồn tại đến thời nay.
LTS: Sắp tới đây, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hòa Bình lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 sẽ diễn ra tại TP Hòa Bình. Nhân dịp này, Báo Hòa Bình mở chuyên mục 'Đảng bộ tỉnh Hòa Bình qua các kỳ đại hội'. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Với vai trò là nhà nghiên cứu lịch sử, ông Lê Văn Bàng, Chủ tịch Hội Sử học tỉnh chia sẻ: Những năm 1929-1939 là giai đoạn mở đầu có ý nghĩa quan trọng trong tiến trình lịch sử đấu tranh cách mạng của Nhân dân các dân tộc ở tỉnh ta dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng. Trong thời gian này, những 'đốm lửa' cách mạng đã được nhen lên ở nhiều điểm như: Lạc Sơn, Lạc Thủy, thị xã Hòa Bình.
Nếu đã từng tìm hiểu về tình cảm của Bác Hồ với Nhân dân các dân tộc Hòa Bình, hẳn ai cũng biết câu chuyện Người viết thư và gửi tặng quan Phó Lang Đinh Công Phủ tấm áo trấn thủ, được bà con vùng Quảng Oai, Sơn Tây may bằng lá cờ thờ thần. Đồng chí Nguyễn Thị Thi, Giám đốc Bảo tàng tỉnh cho biết: Bức thư và tấm áo hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Hồ Chí Minh. Hai hiện vật quý giá này không chỉ cho thấy cái tình của Bác dành cho đồng bào, mà còn là minh chứng cho tài thu phục lòng người, dùng người của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Hòa Bình là tỉnh miền núi, có vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, là địa bàn chiến lược về an ninh - quốc phòng. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, để lên được Điện Biên Phủ phải đi qua tỉnh Hòa Bình, vì vậy ta quyết bảo vệ vững chắc tuyến đường này, còn địch ra sức phá hoại nhằm chặt đứt, ngăn cản con đường hành quân, vận chuyển vũ khí, lương thực, thực phẩm và các các loại hàng hóa, phương tiện khác phục vụ chiến dịch của ta.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chăm lo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc – đại đoàn kết toàn dân, coi đó là vấn đề có ý nghĩa chiến lược đối với cách mạng nước ta.
Những năm gần đây, cùng với việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, xã Cổ Lũng đã, đang trở thành một điểm đến hấp dẫn của du khách đến khám phá cảnh quan thiên nhiên, tìm hiểu giá trị văn hóa, lịch sử của mảnh đất anh hùng.
Ông Bùi Huy Vọng, xóm Bưng, xã Hương Nhượng (Lạc Sơn) - nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc Mường cho biết: Người Mường quan niệm, Thành Hoàng làng là vị thần bảo trợ cho làng Mường yên lành, vị thần cai quản, che chở và định đoạt cho dân làng. Thành Hoàng thường là người có công với dân bản trong các cuộc kháng chiến đánh đuổi giặc ngoại xâm, những người có công khai khẩn mở đất, truyền dạy nghề, hướng dẫn dân làng cách làm ăn, hay đó là lang đạo giữ yên đất Mường hoặc có thể là người chết thiêng. Vì vậy, Thành Hoàng được thờ phụng trong đình, đền, miếu, trong dòng họ, gia đình ngày Tết cổ truyền nhưng chủ yếu vẫn là thờ tại đình làng.
Trên địa bàn tỉnh ta, Bảo tàng Di sản văn hóa Mường, Bảo tàng Không gian văn hóa Mường, Điểm thăm quan, trưng bày hiện vật, cổ vật văn hóa Thái Mai Châu... là nơi trưng bày hàng nghìn hiện vật có giá trị văn hóa, lịch sử của các dân tộc.
Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, tình hình trật tự trị an trên địa bàn tỉnh hầu như không có gì phức tạp. Tuy nhiên, mối lo lớn nhất là các nhóm phản động đã nhen nhóm hoạt động chống phá cách mạng, âm mưu cướp chính quyền còn non trẻ của ta.
Bùi Văn Khánh Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh
Sau ngày đầu tiên về thăm Thanh Hóa (20-2-1947), Bác Hồ định lên thăm đồng bào thượng du, nhưng Bác có việc gấp phải trở về ngay, chưa lên được. Vì vậy, Bác đã viết thư gửi đồng bào thượng du, trong thư Bác viết: '...Tôi lấy làm tiếc. Lần sau có dịp, tôi sẽ lên thăm các đồng bào... Lúc này, toàn thể quốc dân đang ra sức chống giặc cứu nước. Tôi chắc đồng bào thượng du đều ra sức đoàn kết, chuẩn bị tham gia giết giặc cứu nước để giữ vững quyền thống nhất, độc lập của Tổ quốc. Việc dìu dắt đồng bào thượng du, tôi trông cậy lòng ái quốc và sự hăng hái của các vị lang đạo...'.
Cách mạng Tháng Tám (CMTT) thành công, chính quyền về tay nhân dân, ông được nhận vào Ty Liêm phóng tỉnh Hòa Bình (tiền thân của Công an tỉnh Hà Sơn Bình) và trở thành một trong những chiến sĩ an ninh đầu tiên của tỉnh thời kỳ đất nước mới giành độc lập.
Cách đây tròn 74 năm, mùa thu Cách mạng Tháng Tám năm 1945, khi được lệnh tổng khởi nghĩa, Kỳ Sơn - quê hương của cuộc khởi nghĩa Tổng Kiêm, Đốc Bang là địa phương giành chính quyền về tay nhân dân ngay trong ngày đầu tiên Hòa Bình phát lệnh tổng khởi nghĩa.
Là tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Bắc xa xôi nhưng có thể nói ánh sáng cách mạng của Đảng đến với nhân dân và các dân tộc trong tỉnh từ khá sớm. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào cách mạng ở Hòa Bình được xây dựng và ngày càng phát triển mạnh mẽ, hòa nhịp với phong trào cách mạng của cả nước.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Vương Anh trong bộ mo sử thi đồ sộ 'đẻ đất, đẻ nước' đã từng nói: 'Đám hiếu ở Mường Vang - điểm hội tụ của văn hóa dân gian mang tính nhân văn sâu sắc'.
Trong số rất nhiều phương ngữ được phát hiện ở Việt Nam, có một loại phương ngữ làm tốn rất nhiều giấy mực, công lao của các nhà nghiên cứu.