Thanh Hóa - Đi để yêu: Ghé thăm đền thờ Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất

Giữa miền quê yên ả của xã Hoằng Lộc, tỉnh Thanh Hóa, đền thờ Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất hiện lên như một dấu ấn trầm mặc, một di tích linh thiêng gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của người dân địa phương.

Đền thờ Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất, xã Hoằng Lộc, tỉnh Thanh Hóa

Cách đền thờ chỉ vài chục bước chân là khu lăng mộ – nơi yên nghỉ của vị quan thanh liêm, mẫu mực. Hai công trình tạo thành một quần thể hài hòa, tôn nghiêm, vừa là chốn tâm linh, vừa là biểu tượng văn hóa – lịch sử của vùng đất học xứ Thanh.

Khu lăng mộ gia quyến Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất, xã Hoằng Lộc, tỉnh Thanh Hóa

Sinh ra tại làng Bột Thái, nay thuộc xã Hoằng Lộc, trong một gia đình có truyền thống Nho học, năm 1565, Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất tham gia thi Đình và đỗ Bảng nhãn (Đệ nhất giáp chế khoa xuất thân – đệ nhị danh). Tên tuổi của ông hiện còn lưu trên “Văn bia đề tên chế khoa Ất Sửu niên hiệu Chính Trị thứ 8” tại Văn Miếu Quốc Tử Giám với lời ngợi khen: “Những người đỗ trong khoa ấy đều là người lỗi lạc kỳ tài”.

Suốt 44 năm làm quan, Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất trải qua ba triều vua: Lê Anh Tông, Lê Thế Tông và Lê Kính Tông; kinh qua cả sáu bộ. Trên cương vị các chức quan cao trong triều đình, ông được biết đến là người trực tiếp phụ trách tu sửa Hoàng thành Thăng Long năm 1593; thường xuyên tham gia bàn định sách lược, đề xuất biện pháp phục hồi và phát triển kinh tế đất nước; quan tâm đặc biệt đến công tác đê điều, thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Năm 1609, khi đang làm việc tại triều, ông qua đời, hưởng thọ 77 tuổi. Công lao của Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất không chỉ được triều đình Lê Trung Hưng ghi nhận; đến thời Nguyễn, ông vẫn được đưa vào danh sách “công thần” và nhiều lần được truy ban sắc phong.

Ngày nay, trở về Hoằng Lộc, ngoài tướng Nguyễn Tuyên (thời Lý), Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất được tôn là vị Thành hoàng làng thứ hai, đồng thời được con cháu suy tôn là thủy tổ của dòng họ Bùi.

Trải qua thời gian với biến động lịch sử, di tích đã nhiều lần được trùng tu. Tuy nhiên, theo đánh giá của các nhà khoa học, về cơ bản đền thờ vẫn giữ được quy mô, kiến trúc cũ.

Trong đó, có một số hiện vật gốc được đánh giá cao về giá trị tư liệu lịch sử, như: Cuốn gia phả họ Bùi dày 212 trang chữ Hán trên giấy giang mỏng, được viết vào đầu thế kỷ XVII, sao chép lại vào đầu thế kỷ XVIII; ba đạo sắc phong, bàn thờ, đôi câu đối cổ lưu giữ tại di tích: “Tứ thập tứ tải tuyên lao, sự kinh lục bộ. Thất thập thất niên hưởng thọ, sỹ lịch tam triều”, được hiểu là “Việc trải qua sáu bộ bốn mươi tư năm sức hiến. Quan trải ba triều, bảy mươi bảy tuổi trời cho” đã khái quát đầy đủ cuộc đời, sự nghiệp làm quan của cụ Thượng Bùi.

Dẫu không bề thế, nguy nga như nhiều di tích có niên đại cùng thời, Khu đền thờ và lăng mộ Thượng thư Quận công Bùi Khắc Nhất giản dị như chính cuộc đời làm quan thanh bạch của ông. Tuy vậy, di tích vẫn nổi tiếng khắp xa gần bởi những giá trị văn hóa - lịch sử - tâm linh.

Huyền Linh