Bình Thuận: Ngọn gió mới trên bản đồ du lịch sáng tạo

Từ vùng đất đầy nắng gió, Bình Thuận đang vươn mình trở thành ngọn gió mới của ngành du lịch Việt Nam.

Với nhiều lợi thế riêng, trong bản đồ du lịch Việt Nam, Bình Thuận luôn nổi bật như một “thủ phủ” nắng gió miền duyên hải. Nhưng hơn cả tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc, chính đổi mới sáng tạo – đặc biệt là ứng dụng sở hữu trí tuệ (SHTT) đang tạo nên sức bật mới, giúp Bình Thuận khẳng định vai trò điểm đến du lịch bền vững trong thời đại kinh tế tri thức và hội nhập toàn cầu.

Không chỉ có nắng và gió

Sở hữu vị trí chiến lược nằm giữa tam giác du lịch TP. Hồ Chí Minh - Đà Lạt - Nha Trang, Bình Thuận dễ dàng tiếp cận từ các trung tâm kinh tế lớn, đặc biệt sau khi cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết và Phan Thiết - Vĩnh Hảo hoàn thành. Lợi thế này giúp rút ngắn thời gian di chuyển chỉ còn 2-3 giờ, mở ra cơ hội phát triển du lịch ngắn ngày, nghỉ dưỡng cuối tuần cho khách nội địa.

Bình Thuận sở hữu hơn 192 km đường bờ biển trải dài, với các bãi biển hoang sơ, làn nước trong xanh, khí hậu nắng ấm quanh năm - điều kiện lý tưởng cho du lịch biển, thể thao mạo hiểm, nghỉ dưỡng cao cấp và tổ chức sự kiện quốc tế. Hệ sinh thái đặc sắc như đồi cát bay Mũi Né, Bàu Trắng, Suối Tiên hay hải đăng Kê Gà... mang lại trải nghiệm không nơi nào có được.

Cũng cần phải nhắc đến “đặc sản” văn hóa - con người, bởi nơi đây hội tụ di sản văn hóa Chăm độc đáo, các làng nghề truyền thống và đời sống ngư dân phong phú. Ẩm thực địa phương như bánh căn, gỏi cá mai, mực một nắng, nước mắm Phan Thiết... không chỉ níu chân du khách mà còn là nền tảng phát triển du lịch ẩm thực - một xu hướng mới nổi trong hành vi du lịch sau đại dịch Covid-19.

Không dừng lại ở đó, Bình Thuận là một trong số ít tỉnh duyên hải miền Trung có tỷ lệ thuận lợi về quỹ đất sạch ven biển, thời tiết ổn định quanh năm và tiềm năng điện Mặt trời – điện gió dồi dào. Đây là những yếu tố thuận lợi để phát triển khu du lịch nghỉ dưỡng, gắn với năng lượng tái tạo – một xu hướng xanh đang lên trên bản đồ đầu tư quốc tế.

Ông Nguyễn Minh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, Bình Thuận hiện đã trở thành khu du lịch trọng điểm của quốc gia với các loại hình du lịch nghỉ dưỡng biển, tham quan, du lịch kết hợp chơi thể thao biển, du lịch tín ngưỡng, biển đảo…

Du lịch phát triển góp phần quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế của Bình Thuận; giúp giải quyết nhiều việc làm, thu nhập ổn định cho hàng nghìn lao động ở địa phương, đặc biệt là lao động nông thôn, lao động các vùng ven biển. Ngành “kinh tế không khói” phát triển cũng góp phần gìn giữ và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, tài nguyên thiên nhiên trên địa bàn.

“Để góp phần tạo nên sự thành công cho du lịch tỉnh Bình Thuận”, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh, SHTT là công cụ pháp lý, quảng bá truyền thông, là tài sản có giá trị không thể thiếu để bảo hộ, định vị thương hiệu riêng cho các sản phẩm du lịch trên trường quốc tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững”.

Tài sản vô hình, giá trị vô hạn

Trên thực tế, trong thời đại mà giá trị vô hình chiếm phần lớn tài sản của doanh nghiệp, sở hữu trí tuệ trở thành “hộ chiếu phát triển” cho sản phẩm du lịch. Bình Thuận là một trong những địa phương tiên phong trong việc xây dựng và bảo hộ thương hiệu cho các sản phẩm đặc thù. Những nỗ lực này không chỉ góp phần bảo tồn giá trị bản địa, mà còn tạo nên nền tảng pháp lý và thương mại vững chắc để phát triển du lịch đặc thù gắn với địa phương.

Tiêu biểu như chỉ dẫn địa lý “thanh long Bình Thuận” – sản phẩm nông nghiệp đầu tiên của Việt Nam được bảo hộ tại Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU), góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu và tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng quốc tế.

Nhiều sản phẩm, dịch vụ đặc trưng khác của tỉnh cũng đã được bảo hộ quyền SHTT và đưa vào khai thác, góp phần quan trọng nhằm tăng khả năng cạnh tranh thương mại, tạo dựng thương hiệu cho sản phẩm, đồng thời tạo hình ảnh, uy tín, vị thế riêng cho du lịch Bình Thuận.

Và chắc chắn không chỉ có chỉ dẫn địa lý “thanh long Bình Thuận”, nhiều cái tên uy tín như “nước mắm Phan Thiết”, nhãn hiệu tập thể “làng nghề dệt thổ cẩm Phan Thanh”, “mực một nắng Bình Thuận”… đều có vị trí nhất định trong tâm trí người tiêu dùng và du khách thế giới.

Những tài sản trí tuệ này không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn mở ra cơ hội phát triển sản phẩm du lịch sáng tạo, có bản sắc và khả năng nhận diện cao. Thay vì chỉ giới thiệu “thanh long Bình Thuận”, địa phương tổ chức tour trải nghiệm vườn thanh long về đêm, du lịch mùa thu hoạch hay chế biến các sản phẩm từ thanh long gắn với chỉ dẫn địa lý. Đây chính là cách SHTT tiếp sức cho ngành du lịch phát triển chiều sâu, bền vững và nâng cao khả năng cạnh tranh.

Không dừng lại ở bảo tồn giá trị, Bình Thuận đang từng bước biến tài sản trí tuệ thành công cụ thúc đẩy sáng tạo: Từ sản phẩm rượu thanh long, các tour trải nghiệm du lịch nông nghiệp, thực tế ảo (AR/VR) tại di sản văn hóa Chăm, đến hệ thống nhận diện thương hiệu du lịch Bình Thuận - điểm đến xanh...

Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Chăm ở Bình Thuận. (Nguồn: Báo Văn hóa)

Điểm đến sáng tạo và bền vững

Bình Thuận xác định phát triển du lịch không thể đi theo lối mòn. Du lịch bền vững phải gắn với chuyển đổi số, bảo vệ tài nguyên và nâng cao trải nghiệm cá nhân hóa. Trong bối cảnh đó, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đóng vai trò then chốt. Những startup du lịch với sản phẩm sáng tạo – từ nền tảng đặt tour thông minh đến mô hình du lịch cộng đồng, nghỉ dưỡng gắn với bản địa – đang cần được hỗ trợ để khai thác triệt để lợi thế SHTT.

Những ví dụ thành công như “Centara Mirage Resort Mũi Né” – một thương hiệu được bảo hộ SHTT – đã chứng minh rằng thương hiệu bài bản, kết hợp công nghệ và trải nghiệm cao cấp, có thể giúp một điểm đến thu hút hơn 50.000 lượt khách quốc tế chỉ trong một năm.

Thanh long Bình Thuận, sau khi được bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản, không chỉ tăng giá trị xuất khẩu 15%, mà còn mở ra cơ hội du lịch nông nghiệp, thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan mỗi năm.

UBND tỉnh Bình Thuận đã ban hành Chương trình phát triển tài sản trí tuệ đến năm 2030, đồng bộ với Chiến lược SHTT quốc gia. Theo đó, các giải pháp hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, bảo hộ chỉ dẫn địa lý, thúc đẩy nhãn hiệu cộng đồng, đào tạo kiến thức SHTT và hỗ trợ đăng ký quốc tế được triển khai mạnh mẽ. Đây là nền tảng vững chắc giúp Bình Thuận phát triển các mô hình du lịch xanh, du lịch văn hóa – di sản, du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn và phát huy tài sản văn hóa.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều thách thức, khi nhận thức của doanh nghiệp và cộng đồng chưa đầy đủ về quyền SHTT, chưa biết khai thác giá trị vô hình hiệu quả, tình trạng vi phạm bản quyền còn diễn ra. Để khắc phục, tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo, kết nối hệ sinh thái sáng tạo và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, cộng đồng địa phương.

Tại Hội thảo khoa học “Sở hữu trí tuệ - Nền tảng thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững hệ sinh thái du lịch xanh Bình Thuận” mới đây, các chuyên gia nhận định, du lịch Bình Thuận đang đi đúng hướng – từ tiềm năng thiên nhiên sẵn có, nay được cộng hưởng bởi công nghệ, sáng tạo và pháp lý bảo vệ.

SHTT đã trở thành “trái tim” của chiến lược phát triển địa phương. Từ những giá trị truyền thống như nước mắm Phan Thiết, thanh long, đồi cát Mũi Né..., Bình Thuận đang viết tiếp câu chuyện mới - một điểm đến sáng tạo, hấp dẫn và bền vững.

Trong bối cảnh toàn ngành du lịch Việt Nam hướng tới chuyển đổi xanh – tăng trưởng bền vững, Bình Thuận nổi lên như một điểm sáng về mô hình phát triển kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa bảo tồn và sáng tạo. Vùng đất này đã và đang chứng minh rằng, phát triển du lịch không chỉ dựa vào tài nguyên, mà còn nằm ở tư duy làm du lịch – nơi sáng tạo, công nghệ và tài sản trí tuệ trở thành động lực then chốt.

Từ vùng đất đầy nắng gió, Bình Thuận đang vươn mình trở thành ngọn gió mới của ngành du lịch Việt Nam.

Khánh Linh