Loại cá gắn với tuổi thơ người miền Trung, bây giờ muốn mua phải đi chợ thật sớm
Loại cá này vừa biết bay, vừa gắn liền với tuổi thơ người miền Trung. Theo người dân địa phương, muốn mua cá tươi, nhiều người phải ra chợ từ sáng sớm vì hàng vừa cập bến là hết ngay.
Với người miền Trung, cá chuồn không chỉ là một loại cá biển thông thường mà còn là hương vị gắn liền với tuổi thơ, ký ức và những mùa biển động. Mỗi khi gió nồm nam về, cá chuồn theo dòng nước ấm bơi vào bờ, xuất hiện dày đặc trong những phiên chợ quê ven biển – nơi người dân vẫn quen tay chọn những con cá óng ánh, cánh xòe như muốn bay.
Cá chuồn thuộc họ cá “biết bay”, thân thon dài, vây ngực và vây lưng lớn, có thể bật khỏi mặt nước khi gặp sóng lớn hay bị đe dọa. Chính điều này khiến loài cá nhỏ bé ấy mang một vẻ đẹp lạ lẫm, vừa mạnh mẽ vừa mộc mạc, như chính con người miền Trung chịu thương chịu khó.
Thịt cá chuồn trắng, ngọt và thơm, có thể chế biến thành nhiều món ngon dân dã: cá chuồn kho nghệ, kho mít non, nướng than, chiên giòn hay nấu canh chua. Trong đó, món “cá chuồn nướng gập” – món ăn đặc trưng của Quảng Nam, Bình Định, được nhiều người xa quê nhắc nhớ như một biểu tượng của vị biển quê nhà.
Từng là loại cá bình dân, rẻ như cho, nay cá chuồn lại trở nên hiếm và được săn lùng ở nhiều chợ miền Trung. Ngư dân cho biết, mùa cá chuồn chỉ kéo dài từ tháng 3 đến khoảng tháng 7 âm lịch, khi gió nồm nam thổi mạnh.
Vào chính vụ, cá chuồn nhỏ có giá khoảng 30.000–40.000 đồng/kg, loại cá chuồn cồ (to hơn, thịt chắc hơn) dao động 70.000–80.000 đồng/kg. Tuy nhiên, tại các thành phố lớn như Đà Nẵng, TP.HCM hay Hà Nội, giá có thể lên tới 120.000–150.000 đồng/kg, thậm chí 169.000 đồng/kg nếu là hàng tươi vừa cập bến.
Chị Hòa, tiểu thương ở chợ Hàn (Đà Nẵng), cho biết: “Cá chuồn về chợ là hết rất nhanh. Khách muốn mua phải đi từ sớm, tầm 6–7 giờ sáng là còn cá tươi, trễ hơn chỉ còn hàng đông lạnh”.
Không chỉ ngon, cá chuồn còn là một phần văn hóa ẩm thực miền Trung. Hình ảnh người mẹ, người bà cặm cụi kho cá chuồn với củ nén, nghệ và ớt đỏ đã trở thành ký ức quen thuộc trong nhiều gia đình. Với những người xa quê, chỉ cần ngửi mùi cá chuồn nướng cũng đủ gợi nhớ đến những ngày còn bé, ngồi bên bếp than hồng đợi cơm chiều.
Các chuyên gia ẩm thực nhận định, sự trở lại của cá chuồn trong bữa cơm hiện đại là minh chứng cho xu hướng “tìm lại hương vị quê”, nơi con người hướng về sự mộc mạc, tự nhiên, thay vì những món ăn cầu kỳ, xa hoa.
Ngày nay, muốn thưởng thức cá chuồn ngon, người tiêu dùng nên chọn cá có mắt trong, mang đỏ tươi, thân óng ánh và không có mùi tanh nặng. Vì cá nhiều xương nhỏ, khi chế biến cho trẻ em hoặc người cao tuổi, nên nấu nhừ hoặc lọc xương kỹ.
Từ món ăn giản dị nơi miền biển, cá chuồn nay đã trở thành đặc sản được săn tìm, mang trong mình không chỉ hương vị của biển cả mà còn là khoảnh khắc ký ức của người miền Trung – những con người luôn biết trân quý từng điều bình dị nhất giữa cuộc sống mặn mòi gió cát.
