Sáp nhập tỉnh cần quan tâm đến vấn đề gì?

- Tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Quan điểm của ông như thế nào về vấn đề này?

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa: Vấn đề sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy đang bước vào giai đoạn “nước rút” và nhận được sự kỳ vọng rất lớn của cán bộ Đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Việc tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là đòi hỏi tất yếu nhằm nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy, đáp ứng yêu cầu xây dựng một hệ thống chính trị hiện đại, minh bạch, vì sự phát triển nhanh, bền vững của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Mục tiêu của công cuộc sắp xếp, tinh gọn bộ máy như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo là: “Mục đích của việc tinh gọn tổ chức bộ máy quan trọng nhất, quan trọng hơn cả là hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy Nhà nước để đưa đất nước ta phát triển”.

Tinh gọn tổ chức bộ máy hiện nay không chỉ là vấn đề đặt ra đối với Việt Nam mà còn là xu thế chung ở các quốc gia trên thế giới. Các nước như Anh, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore... đang là những quốc gia tiên phong trong việc tinh gọn bộ máy, thực hiện cắt giảm nhân sự trong bộ máy hành chính công. Qua đó, đã tạo không gian và động lực phát triển kinh tế, phúc lợi cho người dân được nâng cao đáng kể cùng với nhiều tác động tích cực khác.

Đối với nước ta, tinh gọn bộ máy chính trị không chỉ là một nhiệm vụ hành chính mà còn là yếu tố sống còn để đảm bảo sự ổn định chính trị, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế nhất là trong bối cảnh khoa học công nghệ đang phát triển như vũ bão.

Tôi cho rằng, việc tinh gọn bộ máy sẽ một mặt làm tăng hiệu quả hoạt động, giảm bớt các tầng nấc trung gian giúp quá trình ra quyết định nhanh hơn, chính sách được triển khai kịp thời và sát thực tế hơn. Mặt khác, giúp tiết kiệm ngân sách vì bộ máy cồng kềnh thường tiêu tốn một phần lớn ngân sách cho chi phí hành chính (lương, phụ cấp, cơ sở vật chất).

Tinh gọn giúp giải phóng nguồn lực tài chính để đầu tư vào các lĩnh vực then chốt như giáo dục, y tế và hạ tầng. Đồng thời, việc tinh gọn bộ máy sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm vi khi chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan được phân định rõ ràng, việc giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động trở nên dễ dàng hơn. Từ đó, thúc đẩy đất nước phát triển và tăng niềm tin của người dân.

- Tuy nhiên, quá trình này cũng đối mặt với những khó khăn trong việc sắp xếp, bố trí nhân sự và bảo đảm quyền lợi chính đáng của cán bộ, công chức. Ông có giải pháp gì cho vấn đề trên?

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa:Bất cứ cuộc cách mạng nào cũng sẽ có những khó khăn, thách thức. Trong quá trình tinh gọn bộ máy, có thể nhận thấy một số thách thức như: Thách thức do mất cân bằng tạm thời nếu quá trình tinh gọn không được lên kế hoạch kỹ lưỡng, có thể dẫn đến sự gián đoạn trong hoạt động của một số cơ quan, gây ảnh hưởng đến quản lý nhà nước trong ngắn hạn.

Thách thức do chất lượng cán bộ chưa đồng đều vì tinh gọn sẽ làm giảm số lượng mà, nếu đội ngũ cán bộ còn thiếu năng lực hoặc tư duy lạc hậu, việc cải tổ sẽ không đạt hiệu quả mong muốn.

Thách thức trong phân định chức năng vì việc xác định đâu là chức năng cần giữ, đâu là chức năng cần bỏ hoặc sáp nhập là một bài toán khó, đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng để tránh tình trạng bỏ sót hoặc chồng chéo.

Chúng tôi cho rằng, trong quá trình tinh gọn bộ máy, điều quan trọng nhất là lựa chọn được nhân sự có năng lực, trình độ, phẩm chất. Chọn lựa người đi hay ở cần căn cứ vào đánh giá rõ ràng, minh bạch, công tâm, dựa trên bằng chứng thực tiễn, cơ sở dữ liệu, thông tin thực tế, chứ không được cảm tính.

Trong đó, có thể tính đến phương án thành lập Hội đồng đánh giá độc lập để đảm bảo tính khách quan, công bằng, hạn chế tối đa việc đưa ra khỏi bộ máy những người thực sự có tâm huyết, trình độ.

Đồng thời, phải đánh giá nhu cầu của cơ quan, tổ chức mới sau khi sắp xếp, tinh gọn bộ máy để xem xét kỹ lưỡng, có cái nhìn tổng thể về số lượng, chất lượng và cơ cấu nhân sự hiện tại. Trên cơ sở này, đánh giá và phân loại nhân sự toàn diện với những tiêu chí rõ ràng dựa trên hiệu suất, kỹ năng và khả năng đóng góp của từng người cụ thể.

Từ đó, xác định những người có thể tiếp tục làm việc và những người cần được sắp xếp, tinh giản. Phải giữ chân những người có năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm cao, tinh thần phục vụ nhân dân, đất nước.

Với cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện dôi dư, cần có chính sách hỗ trợ “vượt trội, đủ mạnh”. Ngoài Nghị định 178/NĐ-CP và các văn bản liên quan, rất cần có các giải pháp hỗ trợ từ Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các đơn vị, doanh nghiệp để người thôi việc sớm có việc làm và việc làm phù hợp.

- Trong bối cảnh chúng ta sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị từ các cơ quan Trung ương đến địa phương thì việc bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh, nên có sự tính toán như thế nào để đảm bảo bộ máy tăng hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả như kỳ vọng, thưa ông?

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa: Sáp nhập, mở rộng, chia tách tỉnh là một vấn đề trong quá trình phát triển của Việt Nam và đã diễn ra không phải một lần. Tuy sáp nhập tỉnh không phải là mới, nhưng cần xem xét đồng bộ các yếu tố phát triển.

Hiện cả nước có 6 vùng kinh tế - xã hội, có những tỉnh rất mạnh nhưng nhiều tỉnh còn khó khăn. Nguyên tắc của quốc gia là phát triển trên cơ sở đồng đều các vùng và trong từng vùng cũng phải phát triển đồng đều với nhau. Do đó sáp nhập tỉnh cũng cần tính toán để gắn với phân chia và quy hoạch 6 vùng kinh tế - xã hội như hiện nay, xem xét việc đó có tạo ra động lực phát triển hay không, có liên kết thuận lợi hay không.

Đồng thời, việc sáp nhập cấp tỉnh phải căn cứ vào các tiêu chí rõ ràng như tiêu chí về vị trí tự nhiên, dân số và kinh tế - xã hội; phải tính đến các yếu tố đặc thù như lịch sử, văn hóa, truyền thống và tín ngưỡng của người dân.

Cụ thể, về yếu tố địa kinh tế, việc sáp nhập các tỉnh cần phải giúp tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy phát triển. Các tỉnh có địa lý, có nền kinh tế tương đồng hoặc có thể bổ trợ cho nhau có thể được xem xét để sáp nhập.

Về yếu tố văn hóa và xã hội, việc sáp nhập các tỉnh cần đảm bảo không làm mất đi bản sắc văn hóa riêng biệt của từng địa phương, được sự đồng thuận và ủng hộ từ người dân.

Về yếu tố quản lý hành chính, việc sáp nhập các tỉnh phải giúp tinh giản bộ máy hành chính, nhưng cũng cần đảm bảo rằng các dịch vụ công vẫn được cung cấp thông suốt, hiệu quả và không gây khó khăn cho người dân.

Về yếu tố hạ tầng, việc sáp nhập các tỉnh phải đảm bảo rằng việc sáp nhập không gây ra khó khăn trong việc di chuyển và kết nối giữa các khu vực.

Về yếu tố lịch sử và truyền thống, việc sáp nhập các tỉnh phải tôn trọng lịch sử và truyền thống tốt đẹp của từng địa phương.

Cùng với đó, phải tính toán đến việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ quản lý hiệu quả ở mô hình 2 cấp, giảm bớt nhu cầu về cấp trung gian.

Khi bỏ cấp huyện, nhiệm vụ quản lý sẽ được phân bổ lại giữa cấp tỉnh và cấp xã. Do đó, cấp tỉnh cần tăng cường thẩm quyền, nguồn lực (nhân sự, ngân sách, công nghệ) để đảm bảo khả năng quản lý trực tiếp các đơn vị cấp xã trên diện rộng. Đối với cấp xã cần đượcbổ sung nhân sự, cơ sở hạ tầng và ngân sách để đáp ứng khối lượng công việc lớn hơn từ cấp huyện chuyển xuống.

Chúng ta phải hướng tới mục tiêu nhất quán, đó là bỏ cấp huyện và sáp nhập tỉnh không chỉ nhằm giảm số lượng đơn vị hành chính mà phải hướng tới nâng cao năng lực quản lý nhà nước, tối ưu hóa nguồn lực, và tạo không gian phát triển kinh tế - xã hội rộng lớn hơn.

Xin cảm ơn đại biểu!

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn: Trong quá trình sắp xếp tinh gọn bộ máy, cần chuẩn bị phương án và nguồn lực để giải quyết các vấn đề phát sinh như công tác cán bộ (vì việc bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh sẽ dẫn đến số lượng lớn cán bộ, công chức cần sắp xếp lại); việc quản lý, sử dụng tài sản công không còn tiếp tục sử dụng (nhất là trụ sở làm việc); việc cung cấp các dịch vụ công và ổn định đời sống dân cư; việc bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội...

Quỳnh Nga - Lan Anh

Đồ họa: Hồng Thịnh

Quỳnh Nga - Lan Anh - Hồng Thịnh