Tộc người Khơ Mú ở Thanh Hóa sinh sống tập trung ở vùng núi cao tiếp giáp với nước bạn Lào thuộc bản Đoàn Kết, xã Tén Tằn và bản Lách, xã Mường Chanh (Mường Lát). Tộc người Khơ Mú còn có tên như: Xá Cẩu, Pu Thênh. Với lịch sử hình thành ở vùng Bắc Lào và cư trú dọc theo biên giới Việt - Lào, nằm trong khối cộng đồng Lào Thênh nên ở Thanh Hóa đồng bào đồng bào Khơ Mú tự gọi mình là KhMụ, KmMụ, Cư Mụ (nghĩa là người hay nhóm người) hoặc Tênh hay Pu Tênh (có nghĩa là người ở trên núi cao). Người Thái Thanh Hóa gọi người Khơ Mú là người Kha hay người Xá (có nghĩa đen như giàn bếp). Về dân số, người Khơ Mú hiện có 224 hộ với hơn 1.000 người; bản Đoàn Kết có 169 hộ với gần 753 người; bản Lách có 55 hộ với 260 người.
Đã 13 năm từ ngày tỉnh Thanh Hóa triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), nhưng đến nay, Mường Lát là huyện duy nhất vẫn 'trắng' xã NTM. Thực tế này đã và đang đòi hỏi các cấp ủy đảng, chính quyền và người dân huyện Mường Lát phải thật sự nghiêm túc, nhìn thẳng vào những khó khăn nội tại để từ đó chung sức, đồng lòng sớm xóa 'trắng' xã NTM.
Bộ tiêu chí mới cho xây dựng nông thôn mới (NTM) được Trung ương ban hành và áp dụng từ tháng 8-2022 với nhiều chỉ tiêu và tiêu chí nâng cao hơn so với trước, đặt ra không ít những thách thức với nhiều địa phương, đặc biệt là các huyện miền núi. Mường Lát là huyện duy nhất đến nay vẫn 'trắng' xã NTM, áp vào bộ tiêu chí mới khó lại càng khó. Qua rà soát theo bộ tiêu chí mới, Mường Lát chỉ đạt trung bình 4,86 tiêu chí/xã. Và nếu chiếu theo mục tiêu phấn đấu có xã đạt chuẩn NTM và không còn xã đạt dưới 15 tiêu chí trong bộ tiêu chí xây dựng NTM trong giai đoạn 2021-2025 thì nhiệm vụ với Mường Lát trở nên khó khăn, nan giải hơn bao giờ hết.
Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo 901 tỉnh Thanh Hóa do đồng chí Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo 901 có chuyến khảo sát 3 ngày (từ ngày 19 đến 21-4) tại huyện Mường Lát để nắm bắt tình hình thực tế phục vụ xây dựng Đề án xây dựng và phát triển huyện Mường Lát đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Dưới đây là một số hình ảnh đoàn khảo sát thực địa tại huyện Mường Lát.
Vùng đất cực Tây của xứ Thanh luôn đem đến cho chúng ta nhiều cảm xúc với những con người chân chất, bình dị, khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, yên bình, níu giữ bước chân lữ khách. Đó là Mường Lát.
Tại bản Ón, xã Tam Chung, Huyện đoàn Mường Lát đã khởi động Tháng thanh niên và Chương trình 'Tháng ba biên giới - Biên cương tổ quốc tôi' năm 2022.
CLB hiến máu Ngọc Lặc phối hợp với Huyện đoàn Mường Lát, các CLB thiện nguyện và đoàn thanh niên một số đơn vị vừa tổ chức chương trình 'Tháng 3 biên giới - biên cương tổ quốc tôi' tại huyện Mường Lát.
Bản Nà Pang hàng trăm năm nay là địa bàn cư trú của người Khơ Mú, những người nhất mực sùng kính quan Tư mã Hai Đào. Bên dòng suối Cánh Pang, còn đó một hang đá hình hàm ếch nhô ra từ vách núi đá, có một bàn thờ nhỏ đơn sơ. Người dân bản thường đến đây cúng lễ mỗi khi bản có sự kiện trọng đại hoặc bản thân có nguyện vọng gì muốn cầu xin.
Nhằm tăng cường quản lý người xuất, nhập cảnh phòng, chống dịch COVID-19 và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa đã thành lập thêm 6 chốt, 6 tổ kiểm soát lưu động phòng, chống dịch COVID-19 tại biên giới và khu vực biên phòng.
Sau 4 năm triển khai và thực hiện Đề án 'Ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội đồng bào Khơ Mú, tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020', đến nay, bộ mặt nông thôn vùng đồng bào Khơ Mú ở huyện Mường Lát có nhiều khởi sắc, đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào ngày càng được cải thiện đáng kể.
Sáng 26-11, Ban Dân tộc tỉnh Thanh Hóa chủ trì phối hợp với UBND huyện Mường Lát, Sở Tư pháp, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Mường Lát tổ chức khai mạc lớp tập huấn, tuyên truyền, phổ biến kiến thức thuộc Đề án 'Ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội đồng bào Khơ Mú tỉnh Thanh Hóa' năm 2020.
Tổ đại biểu HĐND tỉnh khóa XVII, đơn vị bầu cử huyện Mường Lát, gồm các ông: Lại Thế Nguyên - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy; Lương Minh Thông - Chủ tịch HĐND huyện Mường Lát; Sung Thị Xia - Phó Chủ tịch UBND xã Nhi Sơn đã tiếp xúc cử tri xã Mường Chanh, huyện Mường Lát trước kỳ họp thứ 14, HĐND tỉnh khóa XVII.
Gần 10 năm qua, Nhân dân xã Mường Chanh, huyện vùng cao biên giới Mường Lát vẫn còn nhớ như in hình ảnh Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (nay là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước) đến thăm bà con trong dịp Tết Độc lập năm 2011.
'Tất cả chúng ta đều tin tưởng một giai cấp nông dân Việt Nam tự cường, sáng tạo trong giai đoạn mới, một lớp nông dân mới trung thành với Tổ quốc, có kiến thức khoa học công nghệ để vươn lên mạnh mẽ, có khát vọng để xây dựng đất nước phồn vinh'.
Các bệnh nhân có biểu hiện ho và rát họng nên được Trung tâm Y tế huyện Mường Lát (Thanh Hóa) lấy mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2.
Với sự chỉ đạo quyết liệt, cách làm phù hợp, xây dựng nông thôn mới (XDNTM) và giảm nghèo bền vững ở các thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đến nay, đã có 20/122 thôn, bản đạt chuẩn NTM, chiếm 16,4%. Dự kiến đến hết năm 2020, có thêm 17 thôn, bản đạt chuẩn NTM, nâng tổng số thôn thuộc phạm vi đề án lên 37/122 thôn, đạt 30,3%.
Giữa đại ngàn biên cương Mường Lát, mỗi khi màn đêm buông xuống, từng tốp người già trẻ lại hồ hởi kéo về lớp học xóa mù của người lính biên phòng.
Khi màn đêm buông xuống, giữa đại ngàn biên cương Việt - Lào vang lên tiếng đánh vần ê a của một lớp học xóa mù chữ mà thầy giáo là những người lính
Trong những năm qua, Ban Dân tộc tỉnh đã chủ trì phối hợp với một số ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) nói chung, đồng bào dân tộc Khơ Mú nói riêng và coi đây là nhiệm vụ quan trọng của công tác dân tộc.
Cứ vào các buổi tối từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, tại bản Lách, xã vùng biên giới Mường Chanh, huyện Mường Lát, Thanh Hóa có một lớp học xóa mù đặc biệt luôn được duy trì đều đặn.