Tiềm năng du lịch văn hóa từ ngôi chùa cổ

Chùa Rạch Giồng là một trong những ngôi chùa Khmer Nam tông có lịch sử lâu đời ở Cà Mau.

Chùa Rạch Giồng được thành lập năm 1788 do Hòa thượng Danh Khoanh sáng lập. Trong quá trình tồn tại, chùa đã ba lần di dời trước khi an vị ở vị trí hiện nay. Trải qua 18 đời trụ trì, ngôi chùa trở thành trung tâm tinh thần của đồng bào Khmer ở địa phương, nơi người dân “sống gửi thân, chết gửi cốt” và gắn bó đời mình với mái chùa từ thuở ấu thơ cho đến cuối đời.

Không gian văn hóa tại chùa Rạch Giồng

Chùa Rạch Giồng có khuôn viên khoảng 3 ha, gồm cổng tam quan, chánh điện, sala, tăng xá, tháp tro cốt, trường học và các công trình phụ trợ. Chánh điện là công trình trung tâm được xây dựng kiên cố bằng bê tông cốt thép, hướng mặt về phía Đông theo quan niệm “Đức Phật ngồi hướng Tây nhìn về chúng sinh”. Nơi đây từng là căn cứ cách mạng quan trọng trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Theo tư liệu của Bảo tàng tỉnh Cà Mau, chùa từng nuôi giấu và bảo vệ nhiều cán bộ cách mạng, là nơi hoạt động của Tổ Đảng ấp Đường Đào từ năm 1947; các vị sư sãi và phật tử nơi đây đã dũng cảm tham gia công tác binh vận, dân vận, góp phần vào phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

Không gian sinh hoạt văn hóa tâm linh ở chùa Rạch Giồng được xây dựng rất đẹp và công phu.

Nét kiến trúc của chùa là tổng hòa tinh hoa nghệ thuật Khmer Nam Bộ, với mái chùa cong vút, đầu rồng uốn lượn, biểu tượng tiên nữ Key Nor và chim thần Krud nâng đỡ mái, rắn thần Naga bảy đầu quấn quanh bờ hiên. Bên trong, các bích họa Phật tích được vẽ công phu, mô tả hành trình tu tập và giác ngộ của Đức Phật.

Hiện nay, tại chùa còn lưu giữ nhiều tư liệu, hiện vật có giá trị như: Satra bằng lá buông; tượng Phật bằng đá nguyên khối; nhạc cụ ngũ âm truyền thống; ghe Ngo… góp phần giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer ở địa phương.

Hàng năm, chùa tổ chức nhiều lễ hội lớn theo lịch Phật giáo Nam tông và phong tục truyền thống như Lễ Dâng Y Kathina (tháng 10 âm lịch), Tết Chôl Chnăm Thmây (tháng 4 dương lịch), Lễ Sene Dolta (cúng ông bà), Lễ Ok Om Bok (cúng trăng), cùng các lễ Phật Đản, Lễ Cầu an, Lễ Vu Lan…

Nghi lễ truyền thống tại chùa Rạch Giồng.

Trong các dịp lễ hội, ngôi chùa trở thành không gian hội tụ văn hóa Khmer sống động: những điệu múa Rôbăm, Sarikakeo, Răm vông vang lên giữa tiếng trống ngũ âm rộn rã; đồng bào Khmer mặc trang phục truyền thống, cùng nhau đắp núi cát, tắm Phật, cúng dường, cầu an và cầu mùa. Không gian văn hóa tại chùa Rạch Giồng không chỉ mang giá trị tín ngưỡng mà còn lưu giữ những di sản văn hóa phi vật thể quý báu, góp phần gắn kết cộng đồng, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ở vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc.

Đặc biệt, hàng năm tại chùa Rạch Giồng còn mở các lớp dạy chữ Khmer, tiếng Pali và giáo lý Phật giáo cho thanh thiếu niên ở địa phương. Đây là hoạt động gìn giữ tiếng nói, chữ viết và truyền thống học đạo - học đời của người Khmer, được duy trì đều đặn suốt nhiều năm qua.

Tiềm năng phát triển du lịch văn hóa - tâm linh

Với bề dày lịch sử và giá trị văn hóa đặc sắc, chùa Rạch Giồng đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh theo Quyết định số 1099/QĐ-UBND ngày 9/6/2021 của Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau. Không gian văn hóa tại chùa Rạch Giồng có tiềm năng lớn để phát triển du lịch văn hóa tâm linh gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Khmer.

Trong định hướng phát triển du lịch của tỉnh, chùa có thể trở thành điểm nhấn trong tuyến “Du lịch văn hóa Khmer Cà Mau”, kết nối với các chùa Tam Hiệp, Cao Dân, Đầu Nai... để hình thành hành trình trải nghiệm văn hóa, kiến trúc và lễ hội của người Khmer Nam Bộ. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương và ngành du lịch có thể khai thác các sản phẩm du lịch cộng đồng: tham quan chùa, học làm cốm dẹp, thưởng thức múa Rôbăm, trải nghiệm lễ hội Chôl Chnăm Thmây…

Tại các không gian thờ cúng và sinh hoạt văn hóa bên trong chùa Rạch Giồng có thể ứng dụng công nghệ số để thuyết minh, giới thiệu về những sự kiện lích sử, nhân vật lịch sử, giá trị văn hóa của di tích, xây dựng mô hình “Chùa Rạch Giồng 3D” hay sản phẩm “Du lịch số về di sản Khmer”, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh và giá trị của ngôi chùa đến du khách trong và ngoài nước, đặc biệt với những người yêu thích du lịch văn hóa tâm linh.

Hơn hai thế kỷ trôi qua, chùa Rạch Giồng vẫn giữ nguyên vẻ thanh tịnh, là biểu tượng giao hòa giữa đạo và đời, giữa quá khứ và hiện tại. Ngôi chùa không chỉ phản chiếu tinh thần Phật giáo Nam tông Khmer, mà còn thể hiện ý chí kiên cường, lòng nhân ái và khát vọng hướng thiện của cộng đồng các dân tộc ở vùng đất Cà Mau.

Khai thác du lịch tại chùa Rạch Giồng không chỉ nhằm phát triển kinh tế địa phương, mà còn là cách giữ gìn di sản văn hóa Khmer, tôn vinh giá trị lịch sử, bồi đắp niềm tự hào dân tộc và góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Cà Mau.

Đăng Minh