Chính sách đặc thù cho Hải Phòng để phát huy tối đa tiềm năng kinh tế

Sáng 13/6, tại phiên thảo luận tại Hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, nhiều ý kiến đại biểu nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành cơ chế vượt trội, linh hoạt để Hải Phòng tiếp tục giữ vai trò đầu tàu khu vực phía Bắc, tạo đà phát triển cho mô hình đô thị lớn tích hợp trong tương lai.

Cần cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp với định hướng mới

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Thừa Thiên Huế) bày tỏ sự ủng hộ cao với các chính sách đặc thù cho Hải Phòng. Bà nhấn mạnh, để phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của địa phương, nhất thiết phải thiết kế các cơ chế, chính sách phù hợp với đặc thù vùng. Đại biểu đề nghị cần đảm bảo các chính sách ưu đãi được áp dụng đúng đối tượng, đúng mục đích, mang lại hiệu quả, tránh lạm phát ngân sách và phải có cơ chế giám sát nghiêm ngặt.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Thừa Thiên Huế)

Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn TP Hải Phòng) cho biết, Hải Phòng đã duy trì tăng trưởng kinh tế trên 10% trong suốt 10 năm liên tục, tuy nhiên, để tiếp tục phát huy vai trò trung tâm logistics, cảng biển, công nghiệp, dịch vụ trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, thì thành phố cần một khung chính sách mới.

Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết 202/2025/QH15 đặt ra yêu cầu thiết kế lại thể chế, cơ chế quản lý phù hợp. Hải Phòng và Hải Dương đã thống nhất các cơ chế, chính sách để áp dụng trên toàn địa bàn sau sáp nhập. Các chính sách trong dự thảo đã được thiết kế linh hoạt, bảo đảm tính thích ứng với quy mô mới, mở ra không gian cho đô thị liên tỉnh trong dài hạn.

Các đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông), Trịnh Cường (đoàn Thành phố Đà Nẵng) góp ý về các quy định thu hồi đất trong dự thảo. Đại biểu Giang đề nghị cần đồng nhất các quy định với Nghị quyết về Đà Nẵng, tránh mâu thuẫn khi áp dụng. Với trường hợp thu hồi đất xen kẽ, cần làm rõ tiêu chí áp dụng đối với thửa đất do hộ gia đình, cá nhân sử dụng trong khu dân cư.

Đại biểu Lã Thanh Tân (Đoàn TP. Hải Phòng).

Về điều khoản hiệu lực, đại biểu kiến nghị nên lược bỏ câu "ban hành trước ngày..." để rõ nghĩa áp dụng đối với cả các văn bản trái ngược về sau, tránh lạm phát hoặc xung đột khi thi hành các quy định mới.

Tầm nhìn chiến lược gắn với các định hướng lớn của Đảng

Tại phiên họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thay mặt Chính phủ – cơ quan soạn thảo – đã trình bày báo cáo, giải trình, làm rõ các vấn đề liên quan đến dự thảo Nghị quyết mới, thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15, với phạm vi điều chỉnh mở rộng và nội dung chính sách thiết kế đột phá hơn.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, việc ban hành nghị quyết là yêu cầu cấp thiết để thúc đẩy tăng trưởng hai con số cho vùng Đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2026–2030. Dự thảo được xây dựng trên cơ sở quán triệt sâu sắc các định hướng lớn từ 4 nghị quyết của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết số 30, 54, 57 và mới nhất là Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Trong quá trình xây dựng, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Thành phố Hải Phòng và tỉnh Hải Dương để đánh giá thực trạng, tiềm năng phát triển, từ đó đề xuất cơ chế chính sách phù hợp với mô hình tổ chức đơn vị hành chính mới sau khi hợp nhất.

Đại biểu Sùng A Hồng (đoàn Hà Giang).

Về thu hồi đất, Bộ Tài chính kiến nghị Quốc hội bổ sung quy định cho phép thu hồi đất để phát triển trung tâm logistics, dịch vụ hậu cần và một số dự án phục vụ lợi ích công cộng, phù hợp với thực tiễn của địa phương. Điều này nhằm cụ thể hóa quy định tại Điều 79 Luật Đất đai hiện hành, tránh vướng mắc khi triển khai.

Liên quan đến cơ chế tài chính đổi mới sáng tạo, dự thảo nghị quyết đề xuất thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm tại Hải Phòng. Đây sẽ là công ty TNHH MTV do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ, hoạt động theo nguyên tắc thị trường, có kiểm toán độc lập và báo cáo tài chính minh bạch. Đặc biệt, cán bộ, công chức, viên chức vận hành quỹ sẽ được miễn trừ trách nhiệm trong trường hợp chấp hành đúng quy định nhưng kết quả không như kỳ vọng, tạo điều kiện mạnh dạn thử nghiệm.

Đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa các địa phương

Một điểm mới quan trọng khác là phát triển khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Các chính sách trong khu này sẽ tiếp cận theo thông lệ quốc tế: áp dụng chế độ đầu tư đặc biệt với dự án ưu tiên, giao đất không qua đấu giá, cho phép sử dụng ngoại tệ, được chuyển khẩu hàng hóa và thực hiện thủ tục hải quan theo mô hình “Một khai báo – Một kiểm tra – Một phê duyệt”. Mô hình này sẽ được triển khai thí điểm, kiểm tra chặt chẽ, làm cơ sở nhân rộng toàn quốc trong tương lai.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay là cách hiểu hạn chế về hoạt động chuyển khẩu hàng hóa. Việt Nam hiện áp dụng quy định rất chặt chẽ, khiến nhiều doanh nghiệp logistics quốc tế gặp khó khi muốn dùng Việt Nam làm trung tâm trung chuyển. Dự thảo nghị quyết đề xuất cho phép hàng hóa vào kho ngoại quan để đóng gói, phân phối, tái xuất mà không bị coi là hoạt động chuyển khẩu – một thay đổi phù hợp với thông lệ quốc tế.

Dự thảo nghị quyết cho phép cho thuê tài sản kết cấu hạ tầng khoa học – công nghệ được đầu tư bằng ngân sách nhà nước mà không bắt buộc đấu giá, nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ các dự án khởi nghiệp và chuyển giao công nghệ.

Một vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm là tính tương đồng giữa các chính sách của Hải Phòng và Đà Nẵng, đặc biệt liên quan đến khu thương mại tự do. Bộ Tài chính đề xuất Quốc hội lựa chọn phương án bổ sung chính sách tương tự cho Đà Nẵng ngay trong nghị quyết lần này, thay vì chờ trình nghị quyết mới trong kỳ họp sau. Điều này sẽ đảm bảo sự công bằng, đồng bộ giữa các địa phương trọng điểm phát triển.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng, Nghị quyết thay thế Nghị quyết 35 không chỉ tháo gỡ những điểm nghẽn cơ chế, mà còn mở ra không gian phát triển mới cho vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, tạo cơ sở thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược về công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn tới.

Phi Long/VOV.VN