Ông Nguyễn Thanh Nghị nói về việc người dân chọn nhà cung cấp điện

Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị phổ biến nội dung Nghị quyết số 70 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Sáng 16/9, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị, bao gồm Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 72 về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Sự cần thiết ban hành Nghị quyết 70

Phát biểu trình bày Nghị quyết 70, ông Nguyễn Thanh Nghị, Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, cho biết sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, ngành năng lượng đã duy trì tăng trưởng ổn định, cơ bản đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao cho phát triển nhanh và bền vững, bảo đảm quốc phòng an ninh đất nước và nâng cao đời sống nhân dân.

Ngành năng lượng được đánh giá phát triển khá hài hòa giữa các phân ngành, với hạ tầng ngày càng hiện đại, đồng bộ và tiệm cận trình độ khu vực. Thị trường năng lượng vận hành theo hướng cạnh tranh minh bạch, hiệu quả hơn, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Năng lượng tái tạo phát triển mạnh; ngành điện, than, dầu khí chuyển dần sang cơ chế thị trường; giá xăng dầu điều hành linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường; công nghiệp khai thác dầu khí, lọc hóa dầu tiếp tục phát triển, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu trong nước.

Tuy vậy, ngành năng lượng vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Báo cáo đến hết năm 2024 cho thấy với kịch bản phát triển như những năm qua, trong 11 chỉ tiêu của Nghị quyết số 55 đến năm 2030 chỉ có 3 chỉ tiêu có khả năng đạt, 6 chỉ tiêu khó đạt và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở đánh giá. Trong 6 chỉ tiêu khó đạt có những chỉ tiêu rất quan trọng như tổng cung năng lượng sơ cấp, tổng công suất nguồn điện, tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng...

Thể chế, chính sách, công tác quản lý phát triển ngành năng lượng còn bất cập, chưa thu hút hiệu quả các thành phần kinh tế tham gia phát triển năng lượng; nhiều dự án chậm tiến độ; nguy cơ thiếu điện cho kịch bản tăng trưởng 2 con số hiện hữu; hạ tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ; hệ thống điện phát triển chưa đồng bộ, lưới điện kết nối chưa hiệu quả với các dự án nguồn; chất lượng nguồn nhân lực, năng suất lao động một số lĩnh vực còn thấp; thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa đồng bộ; giá năng lượng còn bất cập, chưa thực sự phù hợp với cơ chế thị trường, vẫn còn tình trạng bù chéo giá điện đối với một số nhóm khách hàng.

Trong bối cảnh đó, sau khi đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 55, Bộ chính trị đã quyết định ban hành Nghị quyết số 70.

Những tư duy mới của Nghị quyết 70

Trình bày về những tư duy của Nghị quyết 70, ông Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh trên cơ sở kế thừa Nghị quyết 55 và bổ sung phát triển một số nội dung, quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia của Nghị quyết 70 có cách tiếp cận mới.

Cụ thể, trong khi Nghị quyết 55 có tinh thần chủ đạo là định hướng phát triển cho ngành năng lượng quốc gia, thì Nghị quyết 70 đưa ra yêu cầu về đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - một trong những trụ cột quan trọng của an ninh phi truyền thống đang nổi lên. Nghị quyết xác định rõ an ninh năng lượng là một bộ phận quan trọng của an ninh quốc gia, gắn trực tiếp với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết thể hiện tư duy chiến lược khi chuyển từ quan niệm bảo đảm cung ứng sang bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng, với tầm nhìn chiến lược dài hạn đa chiều.

Nghị quyết 70 đề ra những mục tiêu cụ thể, bám sát yêu cầu thực tế với các giải pháp bảo đảm thực hiện đáp ứng yêu cầu, đúng tiến độ, nhấn mạnh rõ hơn mục tiêu chuyển đổi năng lượng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và cam kết quốc tế, chú trọng hơn mục tiêu phát triển lưới truyền tải, lưới điện phân phối hiện đại thông minh và đưa ra mục tiêu rõ hơn về sản xuất trong nước các vật tư thiết bị chính của các phân ngành năng lượng.

Nghị quyết 70 cũng tuân thủ nguyên tắc phát triển năng lượng phải phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; phát triển thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh minh bạch, xóa bỏ cơ chế bù chéo, điều chỉnh giá năng lượng theo thị trường có sự quản lý của Nhà nước, khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân tham gia toàn diện và phát triển năng lượng.

Bảo đảm an ninh năng lượng theo phương thức đa dạng hóa nguồn, loại hình và công nghệ, ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới, điện hạt nhân hiện đại, bảo đảm dự trữ năng lượng quốc gia; khuyến khích nghiên cứu phát triển và nội địa hóa công nghệ, thiết bị năng lượng, hình thành chuỗi giá trị trong nước.

Phát triển năng lượng trên nguyên tắc có sự gắn kết chặt chẽ giữa an ninh năng lượng với phát triển kinh tế xã hội; bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, gắn với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, thực hiện an sinh xã hội; sử dụng tiết kiệm hiệu quả năng lượng, vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm của toàn xã hội; gắn kết với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cuối cùng, nghị quyết đã cập nhật, cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại các nghị quyết trụ cột về đổi mới khoa học công nghệ, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, cũng như về hội nhập quốc tế liên quan đến đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Cũng theo ông Nguyễn Thanh Nghị, Nghị quyết 70 đã nêu rõ cần hoàn thiện thị trường năng lượng đồng bộ, thống nhất, minh bạch, liên thông giữa các phân ngành; giá năng lượng phải minh bạch do thị trường quyết định, có sự quản lý của Nhà nước, không thực hiện bù chéo; Nhà nước điều tiết hợp lý thông qua công cụ thị trường và có chính sách bảo đảm an sinh xã hội; cải cách triệt để thủ tục hành chính, giảm 30-50% thời gian và chi phí tuân thủ.

Riêng về thị trường điện cạnh tranh, Nghị quyết 70 nhấn mạnh cần phát triển thị trường điện cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, đồng bộ với bảo đảm an ninh năng lượng. Triển khai thực hiện hiệu quả cơ chế mua bán điện trực tiếp, đồng thời tăng quyền lựa chọn của khách hàng sử dụng điện trong việc tiếp cận và lựa chọn đơn vị cung cấp điện phù hợp với nhu cầu.

Theo Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, Nghị quyết đã xác định cần hoàn thiện cơ chế hợp đồng mua bán điện minh bạch, ổn định, dài hạn, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhà đầu tư. Khuyến khích tư nhân đầu tư hạ tầng lưu trữ năng lượng. Đổi mới cơ chế giá truyền tải điện để thu hút mạnh mẽ khu vực tư nhân đầu tư lưới điện truyền tải...

Minh Khánh