Sửa đổi Luật Doanh nghiệp: Tăng tốc phát triển kinh doanh, hội nhập quốc tế

Với trọng tâm hiện đại hóa đăng ký doanh nghiệp, giảm thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, và đáp ứng cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền, dự thảo luật hứa hẹn tạo môi trường kinh doanh minh bạch, hiệu quả.

Giảm thủ tục, tăng minh bạch

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp được xây dựng nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý về thành lập, tổ chức, và hoạt động của doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, thu hút đầu tư vào sản xuất kinh doanh, đồng thời cải thiện môi trường đầu tư minh bạch, an toàn, và thuận lợi. Dự thảo luật đảm bảo tính cấp thiết, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, hiệu lực, và hiệu quả, phù hợp với thực tiễn và các cam kết quốc tế của Việt Nam, đặc biệt trong triển khai hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền. Các quy định sửa đổi tuân thủ nguyên tắc đảm bảo quyền tự do kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp, ông Thắng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Dự thảo luật tiếp tục thể chế hóa chủ trương của Đảng về cắt giảm thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập thị trường. Kế thừa các cải cách trước đây về ứng dụng công nghệ thông tin trong thủ tục thành lập doanh nghiệp, dự thảo đẩy mạnh hiện đại hóa và chuyển đổi số thông qua việc sử dụng định danh cá nhân để thay thế toàn bộ giấy tờ truyền thống. Hai nội dung được bãi bỏ, giúp giảm giấy tờ mà doanh nghiệp và cá nhân phải nộp, đồng thời giản lược thông tin doanh nghiệp phải kê khai cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Việc xác thực định danh cá nhân, dựa trên kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép cơ quan quản lý giám sát nhân thân và tư cách pháp lý của người thành lập doanh nghiệp ngay từ bước đầu, mà không ảnh hưởng đến quyền tự do gia nhập thị trường hay làm tăng thủ tục hành chính, ông Thắng cho biết thêm.

Mặc dù Luật Doanh nghiệp đã được hoàn thiện qua nhiều phiên bản, tiếp cận thông lệ quốc tế về quản trị doanh nghiệp, vẫn còn một số vướng mắc trong thực tiễn ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Để giải quyết các bất cập này và tăng cường hiệu quả hậu kiểm, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung 23 nội dung, gồm 16 nội dung sửa đổi và 7 nội dung bổ sung. Các quy định này hướng đến tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện quyền tự do kinh doanh với chi phí thấp, đồng thời đảm bảo quản lý nhà nước hiệu quả, minh bạch, ông Thắng nhấn mạnh. Việc ứng dụng chuyển đổi số không chỉ giảm gánh nặng hành chính mà còn nâng cao khả năng giám sát, giúp doanh nghiệp hoạt động trong môi trường pháp lý rõ ràng, an toàn.

Đảm bảo đồng bộ, khả thi

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết, cơ sở chính trị, và cơ sở thực tiễn của dự án Luật, phù hợp để trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn. Nội dung dự thảo luật đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời đáp ứng yêu cầu về quốc phòng, an ninh. Hồ sơ dự án luật đầy đủ, đủ điều kiện để trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9, ông Mãi nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi

Về quy định liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá rằng, dự thảo luật quy định khái niệm này theo hướng chung, mang tính nguyên tắc, và giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí xác định, tương đồng với quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền về chủ sở hữu hưởng lợi của khách hàng là tổ chức. Dự thảo cũng quy định nghĩa vụ chung của doanh nghiệp và trách nhiệm của cơ quan đăng ký kinh doanh trong thu thập, kê khai, cập nhật, lưu giữ, và lưu trữ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về việc kê khai thông tin, phù hợp với định hướng đổi mới trong xây dựng luật, ông Mãi cho biết.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát để quy định rõ hơn chủ thể doanh nghiệp cần kê khai, tối ưu hóa thông tin từ các cơ sở dữ liệu sẵn có, ứng dụng chuyển đổi số để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Các quy định chuyển tiếp cũng cần được rà soát để đảm bảo hợp lý, khả thi đối với doanh nghiệp thành lập trước khi luật có hiệu lực, ông Mãi nhấn mạnh.

Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, và địa phương khẩn trương xây dựng Nghị định hướng dẫn, đảm bảo có hiệu lực đồng thời với luật và đáp ứng yêu cầu của Nhóm Đặc nhiệm Tài chính Quốc tế (FATF). Các quy định này cần tránh mâu thuẫn với Luật Phòng, chống rửa tiền, không gây khó khăn cho doanh nghiệp, đồng thời được thiết kế hợp lý, khả thi, giảm chi phí tuân thủ.

“Chính phủ cần nhanh chóng ban hành hướng dẫn chi tiết, triển khai các biện pháp hỗ trợ, và đảm bảo điều kiện thực hiện để không tạo áp lực cho doanh nghiệp, từ đó tạo điều kiện tối đa cho quyền tự do kinh doanh với chi phí thấp. Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp cần được nâng cấp, chuẩn hóa, tích hợp, và liên thông để đảm bảo thông tin được cập nhật đầy đủ”, ông Mãi nhấn mạnh.

Về sửa đổi quy định đối tượng được thành lập, tham gia quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp, bao gồm viên chức, Ủy ban đề nghị chỉnh lý quy định tại Điều 17 theo hướng súc tích hơn, loại trừ trường hợp pháp luật về khoa học, công nghệ, và đổi mới sáng tạo có quy định khác. Các trường hợp cụ thể thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW về viên chức được tham gia góp vốn, quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp đã được quy định tại Nghị quyết số 193/2025/QH15 và các văn bản liên quan, là nội hàm chính sách của dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ rà soát Luật Viên chức để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, ông Mãi cho biết.

Ủy ban nhấn mạnh rằng, cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp về phòng, chống rửa tiền theo khuyến nghị của FATF, chú trọng công tác thi hành pháp luật để Việt Nam không bị đưa vào danh sách đen. Các giải pháp này không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn mà còn củng cố uy tín quốc gia trên trường quốc tế.

Trần Hương