Đại biểu quốc hội: Đề nghị không quy định xăng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Đại biểu Lê Thị Song An (Long An) nhấn mạnh, thuế tiêu thụ đặc biệt là loại thuế gián thu đánh vào một số loại hàng hóa, dịch vụ mang tính chất xa xỉ, gây hại cho sức khỏe và môi trường nhằm điều tiết việc sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng trong xã hội chứ không phải đánh vào các mặt hàng mang tính phổ thông đại chúng. Chính sách thuế này cần hướng tới mục tiêu quan trọng nhất là điều tiết các hành vi sản xuất, tiêu dùng gây tác hại đến sức khỏe và môi trường, đảm bảo tính công bằng cho tất cả các chủ thể trước pháp luật.

Trong khi đó, mặt hàng xăng không phải là hàng xa xỉ mà là nhiên liệu thiết yếu phục vụ đời sống dân sinh, sản xuất và lưu thông hàng hóa, như người dân vẫn phụ thuộc vào phương tiện sử dụng xăng cho việc đi làm, sản xuất nông nghiệp, vận chuyển hàng hóa,… Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng theo là chưa hợp lý.

Đại biểu Lê Thị Song An (Long An).

Ngoài ra, cũng theo đại biểu, khi giá xăng tăng do bị đánh thuế, chi phí vận chuyển, logistic, sản xuất nông nghiệp và công nghiệp cũng sẽ tăng theo, tạo nên hiệu ứng dây chuyền đến toàn bộ nền kinh tế, người dân, đặc biệt là người thu nhập thấp sẽ phải gánh chịu về giá khi chi phí cho thực phẩm, hàng hóa thiết yếu tăng mà thu nhập chưa tăng tương ứng.

Đặc biệt, theo đại biểu, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng xăng có thể đi ngược lại với nguyên tắc công bằng trong chính sách thuế. Hiện nay, giá xăng tại Việt Nam đã bao gồm nhiều loại thuế và phí như thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế bảo vệ môi trường. Việc tiếp tục áp thuế tiêu thụ đặc biệt cũng sẽ dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế, trong khi đó người có thu nhập cao thì dễ dàng chuyển sang sử dụng xe điện hoặc phương tiện công nghệ mới, còn người thu nhập thấp không có khả năng lựa chọn khác ngoài xe máy, xe xăng phổ thông. Như vậy, gánh nặng thuế sẽ đè nặng lên nhóm yếu thế, đi ngược lại với nguyên tắc công bằng thuế.

Cùng chung quan điểm, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam) cho rằng chính sách cần hài hòa, nhà nước giữ được nguồn thu từ thuế môi trường, tăng trưởng xanh, nhân dân được hưởng môi trường trong lành hơn và chi phí nhiên liệu ổn định nhờ công nghệ mới, doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vận tải công nghệ và năng lượng, có động lực đầu tư, đổi mới sáng tạo để dẫn dắt thị trường năng lượng sạch.

“Tôi đề nghị chỉ thu thuế môi trường và khuyến khích năng lượng sạch thay thế. Điều này giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp, nhà nước vẫn đạt được mục tiêu giảm tiêu thụ xăng dầu, thúc đẩy năng lượng sạch, hài hòa lợi ích các bên”, đại biểu Khải kiến nghị.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) đề nghị trong trường hợp thấy rằng cần phải tăng thuế bảo vệ môi trường để bảo vệ môi trường đối với mặt hàng xăng thì tăng giá trị tuyệt đối đánh thuế bảo vệ môi trường đối với xăng và không đưa mặt hàng này vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để đúng với bản chất của nó.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nói, tViệt Nam đã đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng từ lâu, và mới đây Thủ tướng Chính phủ đã cam kết tại COOP 26 giảm khí phát thải về 0 vào năm 2050.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

“Với cam kết về môi trường như thế đối với mặt hàng xăng càng không thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt. Nếu chúng ta so sánh ngược về trước, chúng ta thấy ô nhiễm môi trường ngày càng lớn, với những phương tiện hiện nay trong lĩnh vực giao thông mà chúng ta tiếp tục khuyến khích không đánh thuế xăng thì rất khó khăn trong vấn đề thay đổi hành vi”, Bộ trưởng bày tỏ.

Đồng thời cho rằng, mong muốn là phải sử dụng xe điện, sử dụng hệ thống Metro… thì cần có nhiều giải pháp và trong đó có vấn đề liên quan đến xăng.

Về ý kiến xăng hiện nay chịu thuế và phí, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc xăng dầu hiện nay chịu cả thuế tiêu thụ đặc biệt và phí bảo vệ môi trường là hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế. Ở nhiều quốc gia phát triển, việc đánh thuế và phí lên nhiên liệu là phổ biến, dù tên gọi có thể khác nhau — như thuế CO2 hay phí CO2.

Theo ông, thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm điều tiết hành vi tiêu dùng và tăng thu ngân sách, trong khi phí bảo vệ môi trường tạo nguồn tài chính cho các dự án bảo vệ môi trường. Hai chính sách này tuy có mục tiêu khác nhau nhưng lại bổ trợ cho nhau.

Việc áp dụng đồng thời cả hai là phù hợp với cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 và mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh rằng tổng mức thuế và phí hiện tại của Việt Nam vẫn thấp hơn đáng kể so với nhiều quốc gia khác, đặc biệt là các nước châu Âu, nơi thuế lên tới 17.000 – 18.000 đồng/lít xăng.

Bảo An