Nói đến Tây Nguyên là nói đến miền đất của lễ hội và những nét văn hóa giàu bản sắc. Người dân bản địa có hệ thống lễ hội phong phú, nhiều màu sắc, tạo nên sự kỳ bí, quyến rũ trong văn hóa tộc người. Nhưng phía sau những ngày vui bất tận, vẫn còn đó nhiều hệ lụy dai dẳng làm khổ chính người trong cuộc như chuyện hiến sinh quá nhiều trong lễ hội khiến nhiều gia đình 'vui một ngày mà nợ một đời', hay 'biến tướng' trong thách cưới khiến ngày vui của không ít đôi trẻ trở thành kỷ niệm buồn vì gánh nặng nợ nần.
Bao đời nay, nhiều tập tục trên các lĩnh vực: tang ma, lễ hội, cưới hỏi… đã tồn tại, chi phối mạnh mẽ cuộc sống con người ở vùng đất Tây Nguyên. Bên cạnh mặt tích cực, nhiều tập tục trở thành rào cản, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân và sự phát triển kinh tế-xã hội địa phương. Với sự chung tay và quyết tâm của cả hệ thống chính trị, nhiều hủ tục, vấn nạn đang được đẩy lùi, bài trừ, làm cơ sở để xây dựng nếp sống văn minh ở buôn làng.
Nhà mồ là môi trường để tượng gỗ tồn tại với thời gian. Đây là nơi trưng bày tượng gỗ nhiều nhất và thường được đặt vào dịp bỏ mả-lễ hội mang tính cộng đồng lớn nhất của người dân tộc bản địa.
Nghệ thuật đẽo tượng nhà mồ Tây Nguyên, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo không dễ giữ gìn và truyền dạy đang xuất hiện ngày càng nhiều trong đời sống dùng để trang trí sân vườn, cảnh quan. Đây có phải là xu hướng tốt để bảo tồn văn hóa hay không?
Nghệ thuật điêu khắc gỗ dân gian là một trong những di sản vô giá của các tộc người vùng Trường Sơn-Tây Nguyên. Những năm gần đây, rừng bị tàn phá, lễ bỏ mả ít được tiến hành, nghệ nhân điêu khắc lớn tuổi lần lượt qua đời nên nghề tạc tượng dần mai một. Để khôi phục và tôn vinh nghệ thuật điêu khắc độc đáo của các dân tộc, nhiều địa phương ở Tây Nguyên và một số cơ quan thuộc Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch đã tổ chức trại sáng tác điêu khắc gỗ dành cho nghệ nhân dân gian.
Không gian, kiến trúc nhà mồ là nơi ghi dấu đậm nét nhất các giá trị văn hóa truyền thống của người Jrai ở Gia Lai. Qua hệ thống tượng mồ, nhân sinh quan của người Jrai được biểu đạt một cách phong phú, đa dạng dưới nhiều cấp độ khác nhau.
Tôi biết nghệ nhân Ksor Krôh (xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) vào năm 2014. Lúc ấy, ông còn rất khỏe và thường cùng nhóm nghệ nhân trong xã tạc tượng cho các khu du lịch sinh thái, văn hóa, nhà hàng, quán ăn ở Kon Tum, Lâm Đồng, Đak Lak. Ông là người tạc tượng gỗ giỏi nhất ở Chư Păh và có công truyền nghề cho thanh niên. Năm 2019, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian.
Người Tây Nguyên quan niệm: Sau khi chết, hồn ma vẫn lưu luyến người thân. Người chết và người sống vẫn có mối quan hệ thân gần ràng rịt trong một thời gian khá dài, trừ những người chết xấu không được chôn chung trong nghĩa địa làng, không được nuôi hồn và bị lãng quên.
Ngày 13/7, Công an huyện Văn Yên (tỉnh Yên Bái) cho biết đang điều tra vụ án mạng khiến 1 người chết.
Thấy hàng xóm bê mâm cơm cúng nhà mình về ăn, Lương Thị Hà sang nói chuyện thì hai bên xảy ra mâu thuẫn.
Những năm qua, các cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang huyện Ia Pa chú trọng đổi mới, sáng tạo và nâng cao chất lượng công tác dân vận chính quyền theo hướng ngày càng thiết thực, hiệu quả.
'Điều tôi nuối tiếc và xót thương nhất là không giữ gìn được xương Y Khoăn khi nó trở về đất lạnh. Đồng bào Jrai coi nơi voi phủ phục là đất thiêng, không ai dám chạm vào kể cả một sợi lông voi. Vậy mà, da, xương của nó người ta vẫn lén lấy đi hết'-ông Rơ Châm Dom (làng Bua, xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) buồn bã.
Sau nhiều năm kiên trì tuyên truyền và vận động, mới đây, 29 hộ đồng bào Jrai ở thôn Quý Tân (xã Ia Trok, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai) đã xóa bỏ hủ tục chôn chung đã tồn tại bao đời nay tại khu nhà mồ nằm giữa khu dân cư này.
Bộ trưởng Y tế kiểm tra công tác phòng chống dịch COVID-19 tại Kiên Giang; Lập danh sách người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND tỉnh khóa XVII... là những sự kiện nổi bật ngày 18.4.
Cho đến bây giờ, chưa có nhà nghiên cứu văn hóa nào cất công nghiên cứu 'Văn hóa rượu cần' ở Tây Nguyên một cách đầy đủ như là một công trình nghiên cứu sâu sắc nhất, đúng nghĩa nhất. Đó là một điều đáng tiếc.
Tháng 3 là mùa Ning Nơng, cũng là mùa Pơ thi. Biết có còn Pơ thi nào, diễn ra ở đây khi lũ trẻ Jrai đã tìm thấy niềm tin khác. Ngay cả những chủ nhân Pơ thi hôm nay cũng không trả lời được điều này.
Tây Nguyên đang bước vào cao điểm mùa khô, cũng là mùa của lễ hội pơ thi (bỏ mả). Những đêm thinh vắng nằm nghe tiếng chiêng văng vẳng bùng bong rộng dài xa xa, tâm hồn tôi ngập tràn những thanh âm tha thiết. Để rồi, mỗi khi có dịp, lòng tôi lại tìm về một khúc chiêng ngân.
Lễ bỏ mả (hay còn gọi là lễ Pơ Thi) là một trong những nghi lễ dân gian độc đáo tiêu biểu của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên như: Ba Na, Ê đê, Gia Rai... Đồng bào nơi đây tin rằng, khi con người chết sẽ không đi về thế giới bên kia mà quay lại dương thế nhập vào cơ thể trẻ em. Vậy nên họ làm lễ bỏ mả là để tiễn đưa linh hồn về với tổ tiên ông bà.
Già làng Kpă Pryt (buôn Ia Rnho, xã Đất Bằng, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) từng tham gia lực lượng du kích địa phương suốt 10 năm chống Mỹ. Sau ngày giải phóng, ông tiếp tục góp sức xây dựng quê hương trong vai trò Trưởng thôn suốt 30 năm. Ở vị trí nào, ông cũng đều để lại dấu ấn riêng trong dòng chảy lịch sử-văn hóa trên mảnh đất kiên trung Đất Bằng.
Những cậu bé được đắp lên mình toàn bùn đất để làm sao nhìn càng kinh dị càng tốt, là hình ảnh khó quên trong lễ hội Pơ Thi của người Jarai ở Gia Lai.
Khai thác tiềm năng, lợi thế, kết hợp chính sách thu hút đầu tư phù hợp, thời gian qua, tỉnh Đắc Lắc đã và đang thúc đẩy phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần đánh thức tiềm năng du lịch vùng Tây Nguyên.
Còn nhớ, năm 2018, người dân làng Kép (phường Đống Đa, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) thường thấy một 'ông Tây' tìm đến nhà nghệ nhân Ksor H'Nao. Lúc đầu, mọi người cứ tưởng khách mê món gà nướng, cơm lam của quán ông H'Nao. Hóa ra ông ấy đến chỉ để học đẽo tượng nhà mồ. Làng này ông H'Nao tìm người để truyền nghề mà còn chưa kiếm được ai, sao cái 'ông Tây' ở bên trời Âu xa xôi kia lại đến xin học làm gì?
Đối với đồng bào các dân tộc ở miền núi Quảng Nam, lịch cổ truyền thường chỉ có 10 tháng. Đó chính là lịch tiết của mùa vụ theo kinh nghiệm lao động nông nghiệp nương rẫy. Tháng cuối cùng là tháng kết thúc một chu kỳ sản xuất nương rẫy, từ lúc đó cho tới khi phát lại rẫy để chuẩn bị cho một mùa rẫy mới là thời gian nghỉ ngơi, tổ chức các lễ hội như lễ mừng lúa mới, lễ cúng máng nước, lễ mừng Gươl mới, lễ hội đâm trâu và đặc biệt là lễ Tết đầu năm mới... Đây cũng là thời điểm thích hợp nhất để kể chuyện - nghe kể chuyện của đồng bào các dân tộc miền núi Quảng Nam...
Nhiều người tỏ vẻ sợ nhà mồ của người Tây Nguyên, bởi hình ảnh bên ngoài của nó nhìn kỳ bí. Nhưng nếu hiểu rõ về tính cách cũng như những đặc trưng văn hóa của con người nơi đây thì dễ dàng lý giải được những bí ẩn quanh ngôi nhà mồ.
Những năm qua, các cấp, ngành đã tập trung triển khai thực hiện đồng bộ các chính sách dân tộc và đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao đời sống, thu nhập, giảm nghèo bền vững trong đồng bào dân tộc thiểu số.
Nhà mồ vừa là một công trình kiến trúc độc đáo, vừa là một nét văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tây Nguyên.
Tượng nhà mồ biểu hiện về một giá trị văn hóa tâm linh độc đáo của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Mỗi tượng nhà mồ là tác phẩm điêu khắc có tính nghệ thuật phong phú và đặc sắc. Mỗi bức tượng nhà mồ tạo ra là những 'đứa con tinh thần' mà các nghệ nhân người dân tộc thiểu số Tây Nguyên đã 'thổi hồn' vào từng khúc gỗ.
Tỉnh Ninh Thuận luôn chú trọng tạo đà cho sự phát triển kinh tế-xã hội chung của tỉnh trong giai đoạn mới thông qua việc phát huy, đưa bản sắc văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch.
Nhiều năm qua, đội ngũ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Gia Lai đã phát huy tốt vai trò trong cộng đồng, trở thành 'điểm tựa' vững chắc của buôn làng.
Con voi là tài sản lớn của đồng bào Tây Nguyên, mỗi con đều có tên tuổi và được coi như thành viên của gia đình, buôn làng. Chúng được chăm sóc, đối xử tử tế theo quy định của phong tục, luật tục.
Trước nguy cơ mai một những giá trị văn hóa phi vật thể trong đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số, nhiều hoạt động bảo tồn, phát huy đã được thực hiện, góp phần gìn giữ nét đẹp, bản sắc văn hóa của đồng bào.
Văn hóa ẩm thực của người Ê-đê vô cùng phong phú và đa dạng, trong đó, rượu cần được xem là một trong những thức uống đã tạo nên nét đặc trưng riêng.